Drie generaties landmeters Adan
Theo Scheele
In vervolg op het artikel in De Hollandse
Cirkel 2008-1 wordt in dit verhaal de achter
grond van de familie Adan belicht; een familie
waarin drie generaties in de achttiende eeuw
als landmeters actief zijn geweest in West-
Brabant en daar meer dan duizend kaarten
hebben vervaardigd.
De Adan-geschiedenis begint bij Johannes
Franciscus Adan, overleden in 1742 (zie
schema op p. 49). Zijn kinderen en kleinkin
deren kunnen verantwoordelijk worden geacht
voor de tentoongestelde kartografische
productie in Bergen op Zoom en Roosendaal.
A fb. I. Schilderij met Karei Philipp Theodoor
van Sulzbach (1724-1799), keurvorst van
Beieren, Paltzgraaf aan de Rijn, markies van
Bergen op Zoom en heer van St. Michielsgestel
en Oud- Herlaar (foto Theo Scheele)
Hoewel: op de achtergrond schijnt vooral broer
Laurent Adan er een niet onbelangrijke rol in
te hebben gespeeld.
Laurent leefde in de buurt van Namen (B), waar
hij als notaris vooral werkzaamheden verrichtte
voor de hoge adel, zoals de hertog en hertogin
van Paltz Sulzbach, tevens markies en markie
zin van Bergen op Zoom. Door die hoge familie
werd Laurent omstreeks 1725 aangesteld om
hun zaken in het Nederlandse Brabant te gaan
behartigen. Later werd hij belast met
activiteiten ten behoeve van de aanleg van de
steenweg van Brugge naar Menen (waar de
markies ook veel bezit had). Laurent werd
directeur en commissaris van de steenweg, in
welke functie hij fondsen moest verwerven,
maar ook keien moest inkopen. En dat gaf weer
leuke mogelijkheden voor neefjes die als leve
rancier van keien hun brood moesten verdienen.
Het uitgebreide notariële netwerk van Laurent
(met daarin zeer invloedrijke functionarissen)
heeft er zeker toe bijgedragen dat andere neven
goede functies en opdrachten werden toe
gedacht, zoals de benoeming tot landmeter.
En daar gaat het in dit verhaal eigenlijk om.
Maar terug naar de broer van Laurent: Joannes
Franciscus Adan (overleden in 1742) en diens
kinderen, waarvan een drietal een landmeet
kundige rol heeft gespeeld: Jean Baptiste Adan
(1707-1778), Petrus Josephus Adan (1711 -
1772) en Henri Adan (1725-1795).
De eerste, Jean Baptiste Adan (1707-1778),
was belast met afhandeling van zaken voor het
notariaat in Brussel en werd in 1729 geadmi-
teerd als landmeter. Hij voerde vooral
opdrachten uit in de omgeving van Brussel,
Vilvoorde en voor de steenweg Brugge-Menen,
en maakte (omdat hij nog meer te doen had)
slechts een beperkt aantal kaarten, veelal in
opdracht van de hertog.
Nummer twee, Petrus Josephus Adan (1711 -
1772), kreeg zijn admissie in 1735 en speelde
circa 12 jaar vooral een grote rol buiten het
Markiezaat (onder andere in de baronie van
IJsselstein). Later vertrok hij naar België, waar
46
