THEODORUS POLDER,
Afb. 7. Cartouche met schaalstok met dubbele maateenheid: Schouwse- en Blooise roede (foto Het
Markiezenhof)
CA ARTE ende M*E ETI NGE
van d cn ni cuwen bedykten
waardoor beter meetwerk mogelijk werd. Vóór
1800 was het gebruik van verschillende maat
eenheden (roeden) heel lang een belemmering,
omdat vrijwel elk dorp een eigen roede han
teerde (Bossche-, Bredase-, Gastelse-, Putse-,
Steensbergse-, Schouwse-, Brusselse- en
Gentse roede). Bij de Adan-kaarten overheerst
het gebruik van de Blooise roede, hier ook wel
Markiezaatse roede genoemd. Na 1800 werd
met de Nederlandse el gemeten en later schoor
voetend in meters. Maar vrijwel alle Adans
zullen hun arbeid met behulp van het winkel-
kruis of de Hollandse cirkel hebben uitgevoerd.
Cartografisch veranderde er ook een en ander.
Er ontstond meer uniformiteit. Huizen, eerst 'in
opstand' getekend, werden later als plattegrond
afgebeeld. Ook werden meer symbolen
gebruikt, bijvoorbeeld voor de noordpijl en
voor het cartouche met de naam van het gebied.
De kaarten van alle Adans vertonen gelijksoor
tige opzet en cartografische stijlen, al zijn hier
en daar ook onderling verschillen waarneem
baar. De kaartstijlen werden overigens vaak
mede bepaald door de opdrachtgever die aan
wijzigen gaf over de schaal, de lettersoort, de
cartouche, de inkleuring en welke topografische
elementen moesten worden opgemeten en gete
kend en hoe (huizen al of niet gekleurd en/of in
opstand). Eigen initiatieven zijn soms terug te
vinden in de cartouches en de kompasroos.
Kaartsoorten
Globaal kunnen de Adan-kaarten in een aantal
soorten worden ingedeeld:
- overzichtskaart van heerlijkheden, zoals de
generale domeinkaart, een uit 11 bladen
bestaande kaart van het gehele gebied van
het Markiezaat van Bergen op Zoom. Ook
voor Wouw en IJsselstein zijn dergelijke
overzichtskaarten vervaardigd.
Afb. 8. Kompasroos van J.B. Adan (foto Het
Markiezenhof)
^feleatn /u/~ c/laaatiêJaad. Oon dSftxytrr ay» /tn fb*r/t, Ze?i MrtexdrAi de* */ZadJAtrtwi en Jtrr/fi<ti/Z*rr,^ QetZaa/r fiy dH/irt' s/n/en
yt*f<U0t>ertjJ<Jict uw LoAtiZr/t/'ltt tfoo*. dert ide/fr* t/óetjr**o i/etev ffJ/mMt tAtd* Meter/fte/n/r MitnértrtfftArd» /a/refret- t/ny tr AAtdtya
e//tnyt tffftrfr/nttntC Mtn Vveri/r/iiiiiie/t dfreetJoru.t HZcftrtifftfn Or/dH ffC'd l /fraxxZ/ontZJ Ar/oS/ tto* dy/\/.
■A/fe/eAA /Ae*d**ZZ Z» Aeêtf*At>JfAa/Znt-n./nerti CA/eZd' *d£o r/tOj? iSAtnnZ Zaï oxdtAr acrtr«*Afa**t "oa* d» *0*Z.XdAlA6eJb*Aj
7/ittfAt (CsA/AArij/a Mier~QKjAï^jua/J lZ/ka Zoe. *y*eei,>t .j/onS/nC/lkit*/l- d* u>dld*l'i^)cMA/*»rQ*.i Z/Ze»km.*Z^mni/-Ai m i^fA>s*z
/sitt./f/tj OtlAi cl/At *ZA>A*/ttyZfyJüut€. x'/ZZroJ1» CA Ut f&etrf)**, uy An f&ps*/ f'rn .1» feeds (sryv/a**f/»*r-S dee*. dJ/./atrrrdsu/ijoe
X.iOAfMAt yraeZ Jwn.ileAi 2$$ jeeA'ecZe», 23. JfardtA «v Zyndedt tfeoel* Je//oZZat/« Zo er cl /Al /yZrt ////^vZeyAj/n l
Cf ft O*l/Zatc^,i'iiH0 iAnl»«X». (not f» Zoetten, itl ycZ«t S//Cd~ ZyA' A/fyeefAr or rt Xnt. «V» éenaMrniery d*x yetdA^fi/'Uf eedZlfeèraA
f/l (OfeZtAt ia/ eer Jft fo/o/r r. Mr/ee/Ziatfej detA/d A&i/Z de m/eAo/i tod* :/A/tta Z eet d* 2V ^oZo/aitSZrerAtcZM iZff/AvZcAt AAf Z etc ZfStAed*.
kif a j n i i1 li t i^ti Cjr A i a ff i i A.Ai f
\yAtn»Z0. /ea.'AZoAA/d'/c t*OAi>Z^ t^eAAA«eZ»At> 2, JtoedeA*
iff Art M iL/èAeHa**' Zn„A J/A.i,'„% ■J./yn/Arrn r me e/
va/yest/**'StfcZfnJf. Ww7>» C"7'^ 00'/ dt// Jftx'/Modst j -d—
JcAaaft Vun loa J^pcdLtiricfi/io/te*j.Tx /'.a
t ZZlZ/C/A/ fs>c///x> MS*
'tyfrAt ff? f &c/es>*A»'ii V x/ett/m f AiZayyiZey^
>rld--4 0eetnCy»r. e&(/*/./,!n0*
<Z&/isïtr
*fc/tan Ic Vorrï oo <Jtoet/ftL> dïf/o'/iJCj <j/7t ("Af" v</'' fdaaZJt /'And//r<x*ft.J
m
