Triangulatie
Tabel 1 en 2 zijn bedoeld om de systematiek bij
de wereldwijde triangulatie inzichtelijk te
maken. Deze opsomming is zeker niet uit
puttend, wel representatief. Zo hebben de
Spaanse hydrografen in het Verre Oosten vooral
de Philippijnen op de trigonometrische kaart
gezet. De voor de Spaanse Marine werkende
hydrograaf A. Malaspina (1754-1810) werd, na
zijn wetenschappelijke wereldreis van 1789 tot
1794, ook in het buitenland een veel geciteerd
persoon. In 1818 richtten de Spanjaarden een
topografisch bureau op in Manilla.
De Russische Marine zat ook niet stil en
stuurde de marine-officier/hydrograaf I.F.
Krusenstern (1770-1846) in 1803-1806 met de
Nadeshda en de Neva de wereld rond.9
Krusenstern had een astronoom aan boord,
J.C. Horner (1774-1834) geheten, die ervoor
zorgdroeg dat veel van hun berekeningen qua
nauwkeurigheid nog zo'n halve eeuw
onovertroffen bleven (zie tabel 5). Het duo
Krusenstern-Horner kwam met vele nieuwe
hydrografische gegevens thuis, die in zijn
Atlas de l'océan Pacifique en in de in tabel 1
genoemde Horsburghs Zeemansgidsen terug
te vinden zijn.
Afh. 4. Het strategisch gelegen eiland Labuan,
door de Britten met HMS Dido in 1846
veroverd. Hydrografische opnames waren in dit
deel van de wereld alleen uitvoerbaar binnen
het schootsbereik van de eigen artillerie en met
rugdekking van mariniers.
A fb. 5. Kaart van Canton, geconstrueerd door
Capt R. Collinson in 1842 (tabel 3)
De Spaanse kaarten waren gerelateerd aan hun
sterrenwacht te San Fernando en de Russische
trigonometrische kaarten eerst aan Parijs en
daarna aan hun nationale sterrenwacht te
Pulkova. De lengteverschillen tussen de
nationale sterrenwachten werden vanaf 1787
met chronometerreizen nauwkeurig vastgelegd.
Het enige wat men nog moest doen om de
Russische of Spaanse lengtegraad naar die van
Greenwich om te zetten was een eenvoudig
sommetje maken.
Uitgangspunt was dat iedere overheid de regie
had over de eigen, nationale metingen van
triangulatiepunten.Vervolgens werden de rijks
grenzen nauwkeurig vastlegd en werden er
forten, vestingwerken en vuurtorens gebouwd.
Door het strategisch positioneren van een fort
bij een ankerplaats, in de nabijheid van belang
rijke vaarwegen, groeide een fort in Oost- of
West-Indië vaak uit tot een zeehaven.
Kijken we rond 1845 naar de Chinese Zee, dan
is te constateren dat de Royal Navy, na de
Eerste Opiumoorlog (1839-1842), er met hun
9 Krusenstern verklaart zijn basispunten in: Recueil de mémoires hydrographiques pour servir d'analyse d'explication a l'atlas de
l'océan Pacifique. (1827)
88
Macao t:
