Tabel 4: Basis- ofwel triangulatiepunten rondom de Java-, de Chinese- en de Japansezee (volgens
opgave van de British Admiralty)
Batavia
Tijdbal
Sinds 1839 geografisch referentie punt van NOI.
Singapore
Fort Fullerton. Vlag
Onder Brits beheer van T.S. Raffles 1819».
Manilla
Kathedraal
A. Malaspina gedefinieerd in 1792, herberekend door
Jabbo Oltmanns in 1813 en P. Daussy in 1830.
Hong-Kong
Kathedraal
Op 26 januari 1841 hees Commodore J.J.G. Bremer er
als Commander in Chief formeel de Union Jack.
Shanghai
Britse Consulaat Vlag
Haven geopend 17 nov 1843.
Nagasaki
Minage Point
Krusenstern-Horner in 1804-1805. Zie tabel 5.
Yokohama
In carée gebouwd
Hospitaal
1859» openstelling haven en vestiging van vele
consulaten.
gehouden worden.14 Na verificatie werden
deze geografische posities met naam van de
overheidsfuntionaris, het jaar en de mate van
nauwkeurigheid gepubliceerd.15 Zodoende
verschenen er steeds langere en betere lijsten;
bij de Britten: The longitudes of the principal
maritime points of the globe, bij de Fransen;
Table des positions géographiques, en bij de
Nederlanders: Breedte en lengte der meest
bekende zeeplaatsen, daarna: Ligging van de
onderscheidene punten des aardbols.16 Deze
basispunten zijn ondermeer terug te vinden in
de publicaties genoemd in tabel 2, Marine
tijdschriften en in vele andere overheids
publicaties.
Toelichting op tabel 4:
Kolom 3: NOI Nederlands Oost-Indië
A. Malaspina voer met de Spaanse korvetten
Descubierta en Atrevida in 1789-1794 de
wereld rond. Aan boord bevonden zich weten
schappers en alle noodzakelijke, geijkte
instrumenten voor hydrografische opnames.
Zoveel als mogelijk was zette hij zijn hydro-
grafen op de wal voor het inmeten van nieuwe
triangulatiepunten.
Jabbo Oltmanns, "Bestimmung der
geographischen Lage von Manilla, hergeleitet
aus Beobachtungen Malaspina's" in
Monatliche Correspondenz 27 (1813).
Professor Jabbo Oltmanns (1783-1833) is
dezelfde die de metingen van A. von Humboldt
(1769-1859) in Zuid- en Midden-Amerika en
die van de Landmachtofficieren C.R.T.
Krayenhoff en W.P. Camp in Oost-Friesland
herberekende.
Het comptoir Deshima
Comptoir kan vertaald worden als kantoor. In
de periode 1800-1860 was dit een kantoor van
91
44 Het Nationaal Archief heeft nog enkele van deze journalen, bijgehouden door de hydrograaf A.A. Buyskes (1771-1838),
uitgaande van de primaire punten van de geodeet C.R.T. Krayenhoff (1758-1840).
voor de mate van nauwkeurigheid kenden geodeten, astronomen en hydrografen een heel scala aan symbolen; van zeer
nauwkeurig tot het gewone astronomische bestek. Het gegist bestek (DR Dead Reckoning) valt buiten deze opsomming. Zie
hiervoor afb. 2.
1 Bij de Britten was Henry Raper (1799-1859) als marineofficier tevens secretaris van de Royal Astronomical Society, bij de
Fransen was Pierre Daussy (1792-1860) als marineofficier tevens lid van hun Bureau des Longitudes en in Nederland was Tindal,
evenals de vorige twee marineofficier/hydrograaf en lid van de Lengtegraadcommissie, de grote animator van de lijsten met
geografische basispunten.
