6. Eerst als men het werk van de Nederlandse
hydrografen, geodeten en astronomen
plaatst in de opbouw van het wereldwijde
triangulatienet ziet men dat op het hoogste
wetenschappelijk niveau en op een
efficiënte manier ontbrekende trigono
metrische kaarten geconstrueerd en ver
beterd werden.
7. Als men Melvills Cosmographie 1849) en
Siebolds Erklarung (1852) naast elkaar
legt, ziet men hoe Nederlandse Zee- en
Landofficieren systematisch, geheel
afgestemd op de Britse en Franse leemtes,
de wereldwijde triangulatiekaart opvulden.
8. Chronometerreizen met als doel lokale
triangulatienetten van continenten of
eilanden(groepen) aan elkaar te koppelen,
konden alleen uitgevoerd worden door
oorlogsschepen. Deze schepen waren
bemand met officieren die de vakken
astronomie, wiskunde en geodesie in hun
pakket hadden. Daarnaast beschikten zij
over instrumenten - hydrografische cirkels,
sextanten en chronometers - die door de
nationale sterrenwacht geijkt waren. De
vanuit de Lengtegraadcommissie centraal
georganiseerde meet- en rekenmethodiek
maakte het vervolgens mogelijk alle
gegevens op de wal uit te werken, te
verifiëren en in nieuwe kaarten en boek
werken te verwerken.
9. De zeemansgidsen van de Britse hydrograaf
James Horsburgh waren niet alleen toon
aangevend voor de internationale triangu
latie, maar zorgden ook voor de assimilatie
van de Nederlandse geografische namen
naar de rest van de wereld.
10. Het construeren van trigonometrische
kaarten vereiste een grote organisatie met
ondermeer het beheer van alle vuurtorens,
boeien, bakens en het Loodswezen.
Daarnaast moesten berekeningen van
astronomen, geodeten en hydrografen via
de formele overheidskanalen - in een
tweerichtingsverkeer - met ondermeer de
Britse en de Franse hydrografische
diensten gedeeld worden.
11. De Nederlandse trigonometrische kaarten
van rond 1845 waren kwalitatief gelijk met
de kaarten die de Britse en Franse overheid
zelf construeerden, vandaar dat de Neder
landse kaarten door hun hydrografische
diensten heruitgegeven werden.
Kortom: In de periode 1800-1860 was Deshima
een regeringspost. Evenals in de rest van het
Koninkrijk der Nederlanden werd ook hier het
decimale stelsel ingevoerd, een van overheids
wege geijkt instrumentarium gebruikt en een
uniforme meet- en rekenmethodiek gehanteerd.
Alle Japanse hydro- en geografische gegevens
werden binnen de Nederlandse overheid
geverifieerd en verwerkt in het snel groeiende,
wereldwijde triangulatienet. Dit laatste maakt
dat de Japan atlas van Siebold geheel aansloot
op die van P. Melvill van Carnbee en dat beide
atlassen meer dan welkom waren bij de Britse
en de Franse hydrografische diensten.
Afb. 11. Detail van afb. 8 met vlaggenstok (c)
als basispunt
96
