85 jaar landmeetkunde (3
Henk Holsbrink
Jaargang 1887 K&L
De laatste decennia van de 19e eeuw werden
gekenmerkt door nieuwe ontwikkelingen en
nieuwe uitvindingen. Ook in het Tijdschrift
voor K&L werd aandacht besteed aan nieuwe
instrumenten en werkmethoden. Dat was heel
actueel, omdat in 1886/1887 een begin werd
gemaakt met de metingen voor het net van de
Rijksdriehoeksmeting en de eerste Nauw
keurigheidswaterpassing. In de jaargang 1887
van dit tijdschrift staat een verslag van de
Rijkscommissie voor Graadmeting en
Waterpassing. Tevens is er een pleidooi van
I. Boer Hzn, om parallel aan de metingen voor
het primaire net, alvast te beginnen met een
secundaire driehoeksmeting. Dit was met het
oog op het grote aantal te verwachten herme
tingen van kadastrale kaarten. Voor wat nieuwe
technische ontwikkelingen betreft was er
inzake het instrumentarium een bespreking
door F.G. Stucki van 'De Coördinatograaf'.
P.W.H. Paulussen beschreef voorts in twee
bijdragen van deze jaargang een aantal plani-
meters. Voor wat het Kadaster betreft
verscheen verder in het eerste nummer van de
jaargang 1887 een bijdrage over 'De verjaring
in verband met de bewijslast van een kaart'.
Verder leverde Van Beurden een artikel over
'Tusschenkomst van deskundigen in grens-
twisten'. Ten slotte was er een aantal kleinere
bijdragen over 'Eene Indische Verpondings
ordonnantie', het Doomsdaybook, het Kadaster
in Savoy, sloten en grenslijnen, het werken van
het groot in het klein en de primaire driehoeks
meting van de Pruisische Landmeting.
Coördinatograaf
In de inleiding van het artikel van F.G. Stucki
over de coördinatograaf werd eerst in het kort
een historisch overzicht van het nieuwe instru
ment beschreven. Eén der eerste 'toestellen'
zou zijn uitgedacht door de heer Gombault uit
Leeuwarden; dit instrument werd al in het
Tijdschrift voor K&L van 1886 beschreven.
Echter: nog eerder werd door de bekende
I. Boer Hz. een dergelijk instrument
ontworpen, waardoor het ook mogelijk was
coördinaten af te lezen. Dit ontwerp, zo schrijft
Stucki, werd wat de hoofdgedachte betreft
gevolgd door de heer G. Coradi te Zürich, aan
wiens naam bekende instrumentaria zijn
verbonden (afb.l).
In het artikel van Stucki werd het instrument
uitvoerig beschreven en werd ook omschreven
wat de opstellingseisen zouden moeten zijn.
Tevens werden de voorwaarden vermeld
waaraan moest worden voldaan om nauwkeu
rige uitkomsten te verkrijgen. Ten slotte
werden de resultaten vermeld van een onder
zoek naar de nauwkeurigheid van het instru
ment. De met het Rijk overeengekomen
jlJ-
Afb. 1. Coördinatograaf van Coradi
<r
f z g.'j/
'C}-i.£V£\p
Kg 4 (iMfvyJ
De eerdere afleveringen 1 en 2 verschenen resp. in de nummers 2006-2, p. 53 en 2007-4, p. 151
145
