Van de Topografische Dienst Nederlandsch-Indië
Afb. 1. 'Wapen'van
de TDNI
Na de samenstelling van de Algemeene atlas
van Nederlandsch-Indië (1853-1862), die na de
plotselinge dood van de Marineofficier/hydro-
graaf P. Melvill van Carnbee in 1856 door de
Landmachtofficier W.F. Versteeg voltooid was,
ontstond de formalisering van de Topogra
fische Dienst van de Landmacht in Neder
landsch-Indië (TDNI). Op 26 maart 1864 werd
het Topografisch Bureau der Geniedirectie
opgewaardeerd tot een dienst. Het logo van
deze dienst was een universaal instrument
(voor het meten van horizontale en vertikale
hoeken). In een rondje stond wel "Topogra
fische Dienst" in de bovenhelft en "Neder-
landsch-Indië" in de onderhelft. Dit logo ofwel
'wapen' werd ook gedragen op de kraag van
het uniform. Op afb. 2 prijkt een van de zeer
weinig overgebleven, originele KNIL uniform
kragen van de Topografische Dienst in
Nederlandsch-Indië, gedragen door J.M.G.
Schaafsma rond 1920, toen hij geplaatst was
bij de Triangulatiebrigade te Weltevreden.
De achtereenvolgende chefs van deze dienst
waren in de 19de eeuw:
W. F. Versteeg 1864-1866
J. van Staveren sept. 1866-mei 1867
A.W. Egter van
Wissekerke 1867-1869
K.L. Pfeiffer 1869-1874
W.J. Havinga 1874-1878 en 1879-1881
F.C.E. Meijer 1878-1879 en 1881-1886
J.J.K. Enthoven 1886-1888 en 1897-1909
H. Helb 1888-1894
H.D.H. Bosboom 1894-1897
In de periode 1864-1874 viel de TDNI onder
de Genie, daarna onder de Generale Staf.
Jaarlijks werd door deze dienst een verslag
gemaakt. Hierin is ondermeer de verwevenheid
met de Geografische- en Hydrografische
Dienst (beide van de Koninklijke Marine) te
lezen. Vooral de diverse reorganisaties
verhullen vaak de kern van de zaak, de gestaag
doorgaande, onontbeerlijke meet- en reken-
werkzaamheden.
Afb. 2. Uniformkraag van de TDNI (collectie van Tristan Broos)
Jeroen Mohrmann
