Volgens i\e
iinuk. \VaU-rynsMV|
Afb. 2. Uniek peilbord (foto's: Henk Holsbrink)
Tevens werd de gelegenheid aangegrepen om
ook de collectie aan oud geodetiscli instrumen
tarium van genoemd waterschap te tonen. Na
de entree werden aan de bezoeker de aan de
wand opgestelde kaarten en foto's getoond van
de historie van de waterhuishouding van dit
gebied met kaarten van de oude loop van de
Regge en andere beken, waarvan de oudste uit
1817 dateerde. Hierbij waren ook foto's van de
overstromingen van 1926, die destijds Wierden
en tevens ook dit dorp in 1946, alsmede de stad
Almelo, teisterden. Na deze uitstalling van oud
kaart- en fotomateriaal werd daarna een
fotoserie van ontwerp en uitvoering van "De
Doorbraak" getoond. Hieruit blijkt, zoals ook
afbeelding 1 toont, een zeer vergaande ingreep
in het landschap. In een zijzaaltje stonden
vitrines met wel vijftig oude geodetische
instrumenten. Deze instrumenten van het
waterschap Regge en Dinkel zijn in de
afgelopen jaren door de werkgroep IGIE voor
een deel geïnventariseerd. Maar ook kleine
geodetische attributen waren in de vitrines
uitgestald, zoals een jalonrichter, een prisma en
een peilbout. De expositie liet eveneens andere
oude zaken zien welke een relatie hebben met
geodesie, zoals twee peilborden met hoogtes
van 12.40 en 23.00 meter AP Opmerkelijk is
de combinatie van een AP-hoogte met de tekst
'Volgens de Nauwk. Waperpassing' (afb. 2).
Het zal duidelijk zijn dat de correcte plaatsing
van de peilborden niet kon zonder uitgebreide
waterpassingen vanaf de in kerken, bruggen en
sluizen ingemetselde peilbouten. Tevens blijkt
uit de aanwezigheid van de peilborden dat er
destijds waarnemingen waren van het peil van
de Regge in Twente, hetgeen eveneens blijkt uit
het register van de genoteerde waterstanden
Afb. 3. Het gebruik van een planimeter op een
kaart met de Regge bij Nijverda!
'betrekkelijk NAP en AP' van deze rivier
tussen Goor en Ommen van januari 1898. De
expositie liet eveneens oude zaken zien welke
daarmee te maken hebben, zoals één van de al
eerder genoemde bronzen peilbouten.
Het gebruik van een planimeter was in het
midden van de vorige eeuw hèt instrument bij
uitstek bij bijvoorbeeld het Kadaster om
grafisch op de kaart de oppervlakte van
percelen te bepalen. Met name bij de
kadastrale ruilverkavelingsdienst werd het
instrument veelvuldig ingezet voor de bepaling
van oppervlaktes en waarden van de nieuw
ontworpen kavels. Het bezit van een planimeter
behoort dan ook tot het 20ste eeuwse cultureel
erfgoed van de geodesie. Ook het Waterschap
Regge en Dinkel had in de vorige eeuw
behoefte aan het benutten van een planimeter
om onder andere de oppervlakte van een
bochtafsnijding bij Nijverdal te kunnen
bepalen, zoals bijgaande foto toont (afb. 3).
Ten slotte kan geconcludeerd worden, dat het
bezoeken van de tentoonstelling in de herfst
van het vorige jaar een duidelijk beeld gaf van
de grootse plannen in uitvoering van herstel
van milieu en natuurwaarden van het zo
waardevolle landschap van Twente door het
graven van 'De Doorbraak' en de 'Stadsregge'.
Maar de tentoonstelling gaf eveneens door
middel van de geëxposeerde instrumenten een
goed beeld van het functioneren van een onder
steunende landmeetkundige afdeling van een
waterschap en daarmee ook van het geodeti
sche erfgoed dat heden ten dage nog in het
bezit is van Regge en Dinkel.
X7 l&iHOO
1
