Vreemd voorwerp: HOEKMETER
geslaagd zijn deze oudste grenssteen van
Nederland, en wel een uit 1477 daterende
grensmarkering, op te sporen en te herplaatsen.
Met die overheden bedoelde hij de gemeente
Losser en het Duitse dorp Gildehaus. Maar hij
roept ook de hogere overheden op, en met
name de regering van het land Niedersaksen en
ongezegd ook de Nederlandse regering, om
deze steen op te sporen en te herplaatsen. De
steen zou naar zijn zeggen ergens op een werf
in het 'Bentheimse' verblijven. (Meer hierover
stond in: D. Waanders en A. de Wijk, Op de
grens, in Geo-info 2008-10, m.n. p. 387.) Deze
oude markengrens tussen de marken van De
Lutte en Gildehaus, of anders gezegd de lands
grens tussen de republiek der Zeven Verenigde
Nederlanden en het koninkrijk Hannover,
verdient het, aldus zijn ingezonden brief, om in
ere te worden hersteld. Dick Taat verwoordt dit
verder door te schrijven dat overheden "meer
Europees goede samenwerking in het Duits-
Nederlandse grensgebied moeten tonen, door
de steen te herplaatsen". Met geringe middelen
kan dat ter plekke nabij De Poppe gebeuren
met toevoeging van een plaatje (met de
betekenis van de steen), aldus Dick Taat.
Henk Holsbrink
Vreemd voorwerp?
"Jean Blanken uit Maastricht heeft een
voorwerp in een houten kistje waarvan hij
graag zou willen weten waar het voor dient. Het
gaat om een apparaatje met een lengte van 18
cm en een doorsnede van 8 cm. Aan de boven
kant zit een kompas. Ook staan er richtgetallen
en cijfers op." Dat stond met een foto van een
equerre begin maart op www.wegwijslezer.nl
van het Limburgs Dagblad. Het leidde tot een
aardige bijdrage in hun editie van 4 maart 2009.
Henk Leenders
Afb. 2. Equerre uit Maastricht
Afb. 3. Uit 'De Limburger'van 4 maart 2009
Het vreemde
voorwerp waar
van lean Blan
ken uit Maas
tricht graag wilde
weten waar he
j) IA/U2-JC?
bracht. In de bovenste cilinder
zitten verticale spleetjes, die
twee aan twee in mekaars ver
lengde liggen. De landmeter
keek door deze spleetjes naar
punten in het landschap. Om
deze punten exact in het vi-*
zier te kunnen nemen, zit er
een fijne verticale draad paar
denhaar in twee van de gleuf
jes. Aan de hand van de gra
denschaal kon de landmeter
daarna de hoek tussen de aan-
gepeilde punten en zijn stand
punt bepalen en uitzetten.
Uitgebreide informatie kre
gen wij van Harry Alers (Sit-
tard), Jo Morreau (conservator
van de Stichting Oud Sint Pie-
ter Maastricht), Henk Leen
ders (Haelen), Leo Spiertz
(Landgraaf), Sjaak Holter-
mans (Venlo), Fer Cools (Ker-
krade), Edmund Camphausen
(Gulpen) en Jan van der Krift.
Ir. D.C. van Schaik gebruikte een equerre bij het
opmeten van de gangenstelsels van de Sint Pie
tersberg in Maastricht. De foto en de gebruikte
equerre zijn te zien in het Sint Pieters-museum
op de Lichtenberg in Maastricht, foto A.H.W. Heyn
voor gebruikt werd,
is een hoekmeter. In
vaktaal wordt dit gereedschap
een (meet)equerre met bous-
sole genoemd.
Het was tot i960 een alge
meen voorkomend landmeet-
instrument voor het uitzetten
en meten van hoeken. De
boussole, het kompas, zat er
onder meer op voor de oriën
tatie, maar kwam niet op alle
equerres voor.
Een twintigtal
lezers herken
de deze
hoekme
ter op
de fo
to die
pen
woens
dag op de
WegWijspa-
gina stond. Het ap
paraatje, 18 cm lang en met
een doorsnede van 8 cm,
werd op een stok of een sta
tief gebruikt. De bovenste ci
linder met het kompas is draai
baar ten opzichte van het on
derste deel. In het midden zit
een schaal waarop richtgetal
len en graden zijn aange-
'3
