Conclusies over het gebruik en het nut van het instrumentje Het gebruik van de transformateur is door mij uitgeprobeerd door de hiervoor genoemde bewerkingen stap voor stap uit te voeren. En dat leidde in alle gevallen tot de gewenste oplossingen. Echt handig werkt het instru mentje niet. De constructie is goed uitgevoerd, maar zoals al eerder genoemd, is het punt M lastig te zien. Het is knap, dat het punt M. waar eigenlijk alles om draait, op dezelfde plaats blijft tijdens het draaien van de beweegbare lineaal, terwijl daar nu juist geen scharnier is aangebracht. Verder is het lastig om de draai bare liniaal te draaien, en tegelijkertijd te zorgen dat de driehoek waarlangs het instru ment wordt verschoven op zijn plaats blijft. En het is ook goed mogelijk om met eenvoudiger hulpmiddelen tot precies dezelfde oplossingen te komen. Tedereen die de opleiding aan het C.T.O., het Centraal Teken- en Opleidingsbureau van het Kadaster, heeft gevolgd, en daarbij les heeft gekregen uit het boek "Landmeten, de bepaling van de grootten der percelen", weet hoe het ons daar geleerd werd door de heer Harkink en zijn opvolgers, namelijk met behulp van twee schuifdriehoeken,4 De hiervoor genoemde drie opgaven heb ik uiteraard ook op deze manier uitgevoerd, en dat ging toch wel een stuk prettiger. De uitein delijke resultaten verschilden maar weinig. Ook tijdens de uitvoering van de eerste opgave zijn er wat foto's gemaakt, zodat de lezers die deze methode niet kennen, hierdoor toch kunnen zien hoe dat in zijn werk ging (afb. 13-15). We leggen de twee driehoeken neer, zoals te zien is op afb. 13, dus zodanig dat de langste zijde van de rechter driehoek over de punten d en b loopt. We verschuiven vervolgens de rechter driehoek zodanig dat die langste zijde evenwijdig opschuift, totdat deze door het punt Afb. 13. We leggen de 2 driehoeken zodanig neer, dat de langste zijde van de rechter driehoek over de punten d en b loopt. c gaat, zoals op afb. 14 te zien is. De snijding van die driehoekszijde met het verlengde van ab is dan punt B. Vervolgens verbinden we punt d met B (zie afb. 15), en ook nu is vier hoek abcd getransformeerd tot een driehoek adB met gelijke oppervlakte. Het instrumentje werkt dus wel, maar om daar voor de uitgave van het boekje "Beginselen der Werkdadige Meetkunst" uit te stellen, lijkt mij nogal overdreven. Maar daardoor weet ik nu wel wat dat vreemde instrumentje is, en hoe het werkt. Eerst ging ik er van uit dat het een kleine incomplete transporteur was, bedoeld om in het terrein gemeten hoeken op de kaart aan te brengen. Ik miste daarbij echter een randverdeling. De transformateur in andere literatuur Als eerste heb ik geprobeerd om het woord transformateur in Google te laten opzoeken. Het gaf een onverwacht resultaat: circa 859.000 vermeldingen, omdat men in Frankrijk zo nodig een transformator ook transformateur moest noemen! Meteen heb in de tip opge volgd om alleen te zoeken in het Nederlands, resultaat nu nog steeds circa 10.100 vermel dingen. Dat is dus onbegonnen werk. Gelukkig Ir. F. Harkink, hoofd van het C.T.O. te 's-Gravenhage: "Landmeten, de bepaling van de grootten der percelen". In Hoofdstuk II "De grafische methode", behandelt hij in paragraaf 2 "Transformeren van het perceel" (1e druk, 1952, blzn. 22 t/m 24; 2e druk 1956 en 3e druk 1962 blzn. 35 t/m 37). F. Harkink, civiel landmeter, landmeter van het Kadaster te Rotterdam; "Eenvoudige Landmeetkundige Berekeningen", een bundeling van 70 lessen van een schriftelijke cursus van 1935 t/m 1938. Hoofdstuk III, paragraaf C-2, "Transformeren van de figuur", blzn 185 t/m 187, fig. op blz. 177, les 41Nergens ben ik bij hem het gebruik van de transformateur tegengekomen. 99

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

De Hollandse Cirkel (DHC) | 2009 | | pagina 25