3 Onder de wetenschappelijke leiding van astronomen deden hydrografen en geodeten met geijkte instrumenten veldmetingen. Dit resulteerde in primaire triangulatiepunten, die internationaal door astronomen geverifi eerd en vervolgens in vakbladen gepubli ceerd werden. Zie afb. 3. 4 Professionele rekenaars, zoals hydrografen en geodeten, hadden in de kustgebieden gemeenschappelijke primaire triangulatie- punten. In Nederlands Oost- en West-lndië gingen, anders dan in Nederland, eerst de hydrografen in de kustwateren aan de slag en Ajb. 3. Aan geografische posities kon middels symbolen een kwaliteitsindicatie gegeven worden. Hier een voorbeeld van de bereke ningen van de Britse hydrograaf F.W. Beechy (1796-1856) in het Franse vakblad Connaissance des Temps 1835. vervolgens trokken de geodeten vanaf deze punten al metend het binnenland in. 5 Hydrografen en geodeten construeerden hun trigonometrische kaarten op basis van de in de punten 1 t/m 4 door overheden geverifi eerde gegevens. Dit resulteerde in kaarten met nog nimmer daarvóór gehaalde nauwkeurigheden, die niet alleen gebruikt werden om mee te varen, maar waar ook de ligging van significante punten als bergen, havens, forten en vuurtorens op werd aange geven. Daarnaast vormden deze kaarten de basis voor het rekenwerk van Waterstaats ingenieurs en vuurtoren-, wegen-, spoorweg en bruggenbouwers. 6 Voorstudies: In de aanloop naar de wereld wijde triangulatie werden alle voor zee varenden van belang zijnde navigatorische gegevens verzameld in boekwerken, Zeemansgidsen genoemd. Het bekendste en voor de Oost meest uitgebreide boek was van de Britse hydrograaf James Horsbugh, India Directory. Daarnaast bestond er een grote verzameling kaarten, zoals manuscript-, figuratieve-, schets-, Marine/Militaire School Semarang (MSS)- en halftrigonome- trische kaarten. Ook bij deze kaarten kan men een indeling naar nauwkeurigheid maken. De MSS-kaarten, 1782-1812 Marine School en 1817-1826 Militaire School te Semarang, en de halftrigonometrische kaarten komen in deze opsomming bovenaan de lijst qua nauwkeurigheid. 7 Niet van overheidswege uitgevoerde astrono misch bepaalde plaatsen: Al vóór het faillise- ment van de VOC in 1799 rapporteerden kapiteins van koopvaardijschepen foutief of niet eerder beschreven gevaren voor de scheepvaart. Een selectie van deze rappor tages werd in de al genoemde Horsburgh en in Zeemansgidsen opgenomen. Zodra er nauwkeuriger, lees trigonometrische, metingen voorhanden kwamen, werden deze in de nieuwe edities van kaarten en zeemans gidsen verwerkt en vervielen de onnauwkeu riger metingen. 8 Atlassen: Met name bij het voorbereiden van reizen en bij het onderwijs zijn goede atlassen onmisbaar. Deze hoeven niet aan de hoogst haalbare nauwkeurigheidseisen, zoals de voornoemde militaire kaarten, te voldoen. 195 Anné« i835. TABLE DE LA POSITION GÉOGRAPHÏQUE des pointe determines pendant le voyage du capitaine Bbechey de 18a5 a 1828. jy. R. Quclijue» peil te» difference* cxütant dans le Ta Meao ei-dcuousentre Ui nnmbrc* donnet par le capitaine Ceeclicj et cam Jont nous »von« fait usage, il ëtaii necessaire d'en expltquer Ie» motif*, et o'cii tjuoi sont cn nu tree» le» uoies plaede» an bas des pages. Les longitude», r.»pported par l'autcur an nuiridien de Greenwich, out etc rédultcs h celui do Pans, en «nployaot la difference qui rtinlte des determinations les plus exacte». Dans le» colonnes int unices Indices des observations 1 signtSe liiutenr radridionno da So- is position rapporte'e pnr des rolèvcincns (Pobjcts terrcslre». ohsenré i l'Est oo l'Onest do point dcaigué. observe au Tford on no Sudidem. p. joint aox ssgoes -o ou stgnifle a-peu-pres. Les chiflVci place» it gaoche des stgnes, montrcfit qael est 3c nacahre des observations. leif. jf hauteur mendienne cFéloile». O longitude cbronom^trique. Qï longitude par les distances lunaire», du So teil ou des ctoiles. lO'f distances prises i lïlt et h ,1'OttMt de li Ltine, va culmination de la Lade, t. re'iultat obtenu H terre. Ou a eer it en italiqpe, dans la première colonne, le» corns de localïtc*1 donnés par let naturels dn pays. DESIGNATION POM7J DETESUIKES. SM-C»oixlle'Tenc'nfle. Baitcrre d« Saints... [i.R FEarrisDODt NoanatlX, Som- met de IVglisc.. Sinnc Jlsttao.Fort Villrgagcnti fPar le transport du I.| t depuïi Conception.}. (ld., aepnisCnquunbii l ÏW1. s8a2-f 51 Sud. 3.5i. 55: Compti du tucrid. de Coinptéc de Parts. 54.37 3G.4a.35,, 6*ry3i* 6.1.4 .a3 (3i. 16.4O i :Ï3l.l5. q (3*. iS. 35 43. 4-4" Ou rat. 18® 34'IJ." 34.30.54 45.15. 5 y5.17.a3 75.17.10 [71.56.58 MfT»i d, Indices de» obser». ros o t. rOi O depuii RiodeJ. O t- O (a) L'autcur accompagne cel indicc de la Icttre S, dont nous n'aeoos pa deviner 140

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

De Hollandse Cirkel (DHC) | 2009 | | pagina 14