Varia: Johannesburg vernoemd naar landmeters
zoek heeft nu zestig jaar lang voortdurend
plaatsgevonden, hetgeen na een vijftig jaar is
uitgemond in het verschijnen van genoemd
standaardwerk "De Landmeter" van H.C. Pouls
en nog later door het oprichten van de stichting
De Hollandse Cirkel en dit gelijknamige
kwartaaltijdschrift. Het zou (afgezien van Van
Winter) nog vijftig jaar duren, tot aan het
verschijnen van het hiervoor vermelde boek
"De Landmeter", dat de artikelen van Teeling in
een boek als bronnen zouden worden vermeld.
Dat Teelings artikelenserie een belangrijke
bijdrage was voor de geschiedschrijving van de
Nederlandse Landmeetkunde bleek wel toen
H.L. Rogge een en ander ook vermeldde in zijn
in 1984 verschenen "Register van
Landmeetkundige Literatuur".
Mede om de twee genoemde redenen is het erg
nuttig dat in deze bijdrage aan het pionierswerk
van Teeling inzake de geschiedschrijving van
de landmeetkunde van Nederland aandacht
wordt geschonken. Het bestuur van de stichting
en de redactie van het tijdschrift De Hollandse
Cirkel zouden al met al het Orgaan graag aan
de gedigitaliseerde vakbladen op hun webstek
zien toegevoegd!
'WHO gave his name to the city of
Johannesburg when it was founded in 1886?
The historians are unable to decide aldus de
webstek joburgnews.co.za.
De krant Het Vaderland van 22 juni 1941 (ook
op kranten.kb.nlhad al een artikel onder de
kop 'Naar wien werd Johannesburg
vernoemd?' Het was - aldus die krant - de
latere Landmeter-Generaal van Transvaal,
Johann Friedrich Bernhard Rissik, "...die toen
het dorp werd uitgelegd Eerste Klerk was van
den Landmeter-Generaal van Transvaal en
door wien de standplaatsen werden
opgemeten."
De webstek lworld2travel.com weet echter dat
twee naamskandidaten landmeter waren: "De
nederzetting werd bekend als eGoli Zulu
voor 'gouden stad maar zou uiteindelijk de
naam krijgen van twee landmeters genaamd
Johannes Meyer en Johannes Rissik. De twee
landmeters registreerden de duizenden
goudzoekers en fortuinjagers en hun claims in
opdracht van de regering." Een andere
webstek, www.op-reis.comweet weer dat de
stad is vernoemd naar "de landmeters
Johannes Roubert en Johannes Rissik
De Woerdensche Courant van 30 september
1976 verhaalde over een omstreden reis van
burgemeester De Geus van Linschoten naar
Johannesburg om daar een borstbeeld van
Johannes Rissik te onthullen. Van 1847 tot
1868 was Gerrit Hendrik Rissink, later Rissik,
namelijk huisarts te Linschoten. In 1872
verhuisde het gezin Rissink naar Pretoria in
Zuid-Afrika, waar de arts ondermeer werd
belast met de zorg voor het lichamelijke
welzijn van president Paul Krüger. Rissink
overleed in 1877, waarna zijn vrouw terug
keerde naar Nederland. Zijn drie zonen bleven
wel in Zuid Afrika. De in Linschoten geboren
zoon Johan F.B. Rissink was dus landmeter en
werd in 1886 samen met een Chr. John Joubert
naar een plaats gestuurd waar goud was
gevonden. "Met President Krüger wordt
afgesproken de plaats Johannesburg te dopen
omdat zowel Rissink als Joubert de naam
Johannes dragen. De tweede naam van Paul
Kruger is ook Johannes, dus deze stemt
hiermee snel in zo weet de webstek
linschoten.nu weer.
De hoofdstraat van Johannesburg heet Rissik
Street en dat is duidelijk.
De wijk Melville in Johannesburg, ingewijd op
5 oktober 1895, werd in elk geval vernoemd
naar landmeter Edward Vincent Melville.
Literatuur
- W.G.F.C. Rissink, Van Linschoten naar
Transvaal, in: Langs de Linschoten (Stichts-
Hollandse Bijdragen nr 5), 1968
Adri den Boer
158