ïa'JI
fSJ
Voor u gelezen
Rotterdam
op de kaart
Rotterdam op de kaart. 1884-2009.
125 jaar kaart van Rotterdam
Redactie: Henk Scltallenberg, afdeling
Landmeten, Gemeentewerken Rotterdam
Uitgave: Gemeentewerken Rotterdam, oktober
2009, 60pagina's (gratis verkrijgbaar zolang
de voorraad strekt via:
hn.schallenberg@gw. rotterdam. nl)
Met dit boekje, uitgebracht ter gelegenheid van
een (nu afgelopen) gelijknamige tentoonstel
ling in Historisch Museum Schielandshuis,
maak je naar mijn ervaring niet alleen
Rotterdammers blij, maar ook bewoners van
andere gemeenten. Dank zij auteur Henk
Schallenberg, die "slechts de laatste 43 jaar
mede vorm heeft gegeven aan de geografie van
Rotterdam" kon ik een aantal exemplaren
schenken aan leden van een nijvere werkgroep
in mijn huidige woongemeente Ede, en deze
waren daarmee duidelijk zeer van onder de
indruk. Boekje en tentoonstelling waren
georganiseerd ter gelegenheid van het feit dat
de directeur der Gemeentewerken G.J. de
Jongh, met toestemming van B. en W.
uiteraard, in 1884, 125 jaar geleden dus,
opdracht gaf tot de vervaardiging van een
gedrukte kaart 1:2500 van de gemeente. Deze
kaart, die in 1886 klaar kwam, moest dienen
als grondslag voor onder meer de registratie
van de vele toen nieuw aangelegde of aan te
leggen leidingen. In het boekje en op de
expositie is de kaart natuurlijk getoond, maar
ik miste wel een contemporain voorbeeld van
het bedoelde gebruik ervan. Daar ging het
immers om? Een kleine steekproef voor 1887
in de zeer omvangrijke collectie manuscript-
kaarten van Gemeentewerken leverde mij
echter nog niets op, maar tot mijn grote verras
sing vond ik wel een reeks met verschillende
thema's ingevulde kaarten op een steeds gelijke
gedrukte ondergrond 1:2500 van de korte tijd
later te annexeren buurgemeente Delfshaven,
gedateerd 1882, twee jaar dus voor De Jongh's
initiatief. Zou De Jongh, die later bekend stond
als "brutale Gerrit", vooruitlopend op de
annexatie, om strategische redenen al een
nieuwe kaart hebben laten maken van de
buren? Een soort bedrijfsspionage? Dat komt
vaker voor in de geschiedenis, directeur De
Jongh was dan ook, als veel van zijn collega's,
oud-militair.
Henk Schallenberg schetst in het eerste deel
van het ook grafisch mooi verzorgde boekje
met veel enthousiasme en kennis van zaken de
ontwikkeling van de landmeetkundige en de
cartografische techniek in de loop der tijd. Het
gebruik van de kaarten en later de digitale
bestanden had misschien nog wat meer
aandacht kunnen krijgen; "kaarten werden en
Afb. 1. Titel van de kaart van Delfshaven uit
1882 (met thematische inhoud van 1887)
^Wiuvi
VAN DE GEMEENTE DELFSHAVEN
%/?£flZENDE 0^ X
m
Gemeente Rottcrdai
KN U EDKK1.TEX f
38
