Driehoeksmeting bij het Kadaster n.a.v. 125 jaar
Rijksdriehoeksmeting
Frans Jansen
Het net van Krayenhoff'
Rond 1750 startte men in Frankrijk met trian
gulatie t.b.v. grootschalige topografische
kaarten. Onder invloed van de Franse overheer
sing kreeg de voormalige huisarts luitenant-
kolonel-ingenieur Cornelis Krayenhoff (1758-
1840) de opdracht een driehoeksnet te maken
ten behoeve van een kaart van de Bataafse
Republiek. Limburg behoorde daar toen nog
niet bij. Hij voerde in de jaren 1802-1811 een
driehoeksmeting uit voor de vervaardiging van
de eerste Topografische Kaart van Nederland.
Hij deed dit met geleende instrumenten van de
Fransen. Het net was tevens bedoeld als
verbinding van de reeds tot stand gekomen
driehoeksnetten van Frankrijk en Hannover.
Het resultaat was een kaart die duidelijk een
ander beeld gaf van ons grondgebied dan tot
dan toe het geval was (afb. 1
Oprichting Kadaster
Onder het Franse bewind werd per 1 maart
1811 begonnen met het opzetten van een
Kadaster naar Frans model. Markante
bijzonderheid is in dit geval dat voor het
Afbeelding 1. Het driehoeksnet van Krayenhoff.
Alle afbeeldingen zijn afkomstig uit het archief
van de RD (thans Kadastermuseum).
maken van de kaarten geen gebruik werd
gemaakt van de grondslag die Krayenhoff had
gelegd. Toen de Fransen in 1813 waren
vertrokken raakten de werkzaamheden in het
slop. In 1816 werd onder koning Willem I het
werk weer opgepakt en er werd zelfs verordon
neerd dat voor iedere gemeente een eigen
driehoeksnet moest worden opgezet t.b.v. de te
maken kadastrale kaarten. In 1832 was alle
eigendom van onroerend goed geregistreerd en
waren de bijbehorende kaarten ook klaar. Het
Kadaster begon officieel aan zijn taak. De
kaarten met hun lokale driehoeksnetten zijn
daarna ook nog lange tijd in gebruik geweest.
Sommige wel 150 jaar. Veel (oud-)kadaster-
medewerkers kunnen zich dat beslist nog
herinneren. De kaarten waren meestal op
schaal 1:1250 voor bebouwd gebied of 1:2500
voor buitengebied of in een enkel geval
1:5000. Voor de bijhouding moest er destijds
worden "gemeten in de kaart".
Op verzoek van Pruisen werd door Nederland
in de jaren 1862-1864 een onderzoek ingesteld
naar de nauwkeurigheid van het net van
Krayenhoff. Dit onderzoek werd ingesteld om
te beoordelen of het net een deel zou kunnen
vormen van één grote Europese graadmeting.
Men hoopte
hieruit betere
resultaten voor
de grootte en de
vorm van de
aarde te
verkrijgen dan
uit de tot dan
toe verrichte
kleinere graad
metingen. Bij
het onderzoek
bleek al spoedig
dat de metingen
van Krayenhoff Afbeelding 2. Wanschaff
bij lange na niet theodoliet van de RD
2
