CORRESPONDANCE
flOYAUME DES PAYS-BAS.
MATHÉMATÏQ UE
ET PHYSIQUE,
PtiBUÉE
Afb. 1. Franstalig Nederlands vakblad
'Correspondance mathématique et physique
1825
van het metrieke stelsel (zie de bijlage).3
Tegelijkertijd zag hij erop toe dat de veld
metingen, uitgevoerd door hydrografen en
geodeten, geheel conform de Franse wereld
wijde triangulatiesystematiek waren.4
Het Franse Bureau des Longitudes, waar Van
Swinden uitvoerig mee correspondeerde, gaf in
deze de toon aan en droeg zorg voor de formu
lering van de eenduidige meet- en reken-
systematiek.5 De hiervoor noodzakelijke
wiskunde kan men in twee delen verdelen, en
wel de hogere wiskunde, die ten grondslag lag
aan de door de nationale observatoria uit
gegeven publicaties, en een tweede deel dat
gebruikt werd bij de veldmetingen en het
construeren van trigonometrische kaarten en
dat de toegepaste wiskunde genoemd werd.6
Noord- en zuid-Nederlandse wiskundigen, die
waren verbonden aan universiteiten, publi
ceerden hun bevindingen in de periode 1825-
1830 in het Franstalige vakblad Correspon
dance mathématique et physique (afb. 1Naast
wiskundige berekeningen zijn in dit tijdschrift
meteorologische waarnemingen en getij
berekeningen te vinden. Duidelijk is hierin te
zien dat begin 19de eeuw, mede door de
wirwar aan eenhedenstelsels, metingen eerst
nationaal op het hoogste wetenschappelijke
niveau getoetst en vervolgens internationaal
gepubliceerd werden.
Doordat de publicaties van Lengtegraad
commissies elkaar aanvulden en waar nodig
verbeterden hadden hydrografen en geodeten
wereldwijd eenduidige aanwijzigingen voor hun
meet- en rekenmethodiek. Juist hierdoor was
het mogelijk internationaal de metingen aan
elkaar te koppelen en al doende steeds nauw
keuriger land- en zeekaarten te construeren.7
De aardbol als wiskundige meetbasis, de "onfeil
bare grondslag" van de wereldwijde triangulatie
Van Swinden, als voorzitter van de Lengte-
l'ij MMr C.VR.NIER, pM4rmrun uc MjitHuunvfu it e'Amvwwii
a ti'l-'MviurrJ h CiK>, nQl'ETÏLET, Pwum* w Hhu-
f ni4YUin f*WT»V*TS tT Th'ArrHWHU. A l'AiHMÜ lit llfll/AIM
Mtiiuo jut l'Acmulhii fcüYAix tmSamma Buiu Lmiu
Buuiul
Tt)M£ C&EMIEft.
A O AM»,
Hi ilrtmiBtiix i. Jf. YAKDCKEAÜIMÜXK ftar t« L'i.lcik-m 1 aifuulA
lS»4
3 Henk Zorn. "Het metrieke stelsel en de Meridiaan van Parijs, in: De Hollandse Cirkel 6 (2004) (1) p. 16-24
4 Méchain en Delambre, Base du système métrique décimal, ou mesure de l'arc du méridlen compris entre les parallèles de
Dunkerque et Barcelone. (1810). In deel drie p. 434-446 staan de "Notes communiquées par M. Van Swinden" in zijn functie
van "Député de la Republique Batava".
- Biot en Arago. Recueil d'observations géodésiques, astronomiques et physiques, éxécutées par ordre du Bureau des Longitudes
de France, en Espagne, en France, en Angleterre et Ecosse (Paris, 1821)
6 Eleanor Robson and Jacqueline Stedall. Oxford Handbook of the history of mathematics (2008). In het hoofdstuk "Observatory
mathematics in the 19th century" is onder Geodesy p. 285 te lezen: "Geodesy was closely associated with observatories, since
precise measurement of the earth and that of the heavens were interdependant. Careful astronomical observations of fixed stars
were crucial in any geodetic survey." Vervolgens worden in dit hoofdstuk sterrenwachten "Centers of calculation" genoemd.
7 Zelfs landen die géén Lengtegraadcommissie hadden, zoals Noord-Amerika, Japan en Pruisen, namen de wiskundige meet- en
rekenmethodiek van de Fransen over. Voor Noord-Amerika en Japan, zie DHC 2006-4 en 2008-3, voor Pruisen, zie de geodeet
Heinrich Berghaus met zijn Grundriss der Geographie in fünf Büchern enthaltend mathematische und physikalische Geographie
(1842).
57
