in gang te zetten dat triangulatie genoemd
werd.
2. In de 19de eeuw was de combinatie triangu
latie en cartografie een ingenieursweten
schap die door overheden, wereldwijd en op
het hoogste wetenschappelijk niveau, ge
coördineerd en geverifieerd werd.
3. De bij de triangulatiewerkzaamheden toe
gepaste wiskunde, de meet- en reken-
systematiek, werd uitgevoerd op aan
wijzingen van astronomen die zitting
hadden in de Lengtegraadcommissie. Deze
aanwijzigingen werden ook door astro
nomen van landen zonder Lengtegraad
commissie overgenomen, zoals: Noord-
Amerika, Japan en Pruisen.
4. Een gecentraliseerde organisatie voor de
verwerking en de verificatie van alle meet
gegevens was een voorwaarde om mee te
kunnen doen met de wereldwijde triangu
latie.
5. Triangulatie was een overheidstaak. In
Nederland had tot 1850 de Lengtegraad
commissie de wetenschappelijke leiding
over het trigonometrisch meet- en reken
werk op het gehele zee- en grondgebied van
de Nederlanden.
6. In een tweerichtingsverkeer werden meet
gegevens en kaarten, via overheidskanalen
met ondermeer de Britten, de Spanjaarden,
de Pruisen en de Fransen gewisseld.
7. De Nederlandse Lengtegraadcommissie
slaagde er in om in de periode 1787-1850
aan Landmacht-ingenieurs en Marine-
hydrografen een geheel op elkaar afge
stemde opleiding te geven. Hierdoor sloten
de Nederlandse meetgegevens aan op die
van de Britse, de Franse, de Pruisische en de
Spaanse overheid.
8. Vanaf 1804 was de Landmacht met haar
Topografisch Bureau en vanaf 1815 was de
Marine met haar "Dienst voor de Vuur
torens, boeien, bakens en het Loodswezen"
steeds beter in staat om met de internatio
naal geldende criteria voor triangulatie in de
pas te blijven.
9. Vele Nederlandse trigonometrische kaarten,
met name die van de Nederlandse zeegaten
en Nederlands Oost- en West-Indië, werden
door de Britse, de Franse en de Spaanse
overheid opnieuw uitgegeven.
Met dank aan dr S.J. de Groot
Bijlage
Het (Koninklijk) Nederlands Instituut voor
Wetenschappen (nu KNAW), Eerste klasse,
eerste afdeling: Wis- sterrenkunde, aardrijks
kunde en zeevaartkunde ofwel, toegespitst op
het onderwerp triangulatie: de samenwerking
en beleidsformulering van astronomen,
geodeten en hydrografen.
*/f
Tabel 1 Triangulatie was een aangelegenheid van het hoogste wetenschappelijke niveau
Naam
Lid sinds
Publicaties
1.
J.H. van Swinden
1808
1746-1823
Van Swinden gaat in 1798 in de leer bij de Franse
geodeten Delambre en Méchain en neemt hun
triangulatie-systematiek mee naar Nederland.
2.
J. Florijn
1808
1751-1818
Grondbeginselen der hoogere meetkunde (1794)
3.
U. Huguenin
1827
1755-1833
Verhandeling over de ontwikkeling van enige
trigonometrische reeksen betrejfende de cirkel
deling (1821
4.
C.R.T. Krayenhoff
1808
1758-1840
Précis historique des operations géodésiques et
astronomiques, faites en Hollande, pour servir de
base a la topographie (1815)
5.
O.S. Bangma
1813
1768-1829
Klootsche driehoeksmeting 1808) Kort begrip der
stuurmanskunst (1820). Watergetijden, havengetal
6.
G. Moll
1816
1785-1838
Moll gaat in 1820 naar Londen voor de aankoop
van instrumenten en doet in 1835 mee met de 4de
BAAS-conferentie. Getijden (1835)
7.
C. van Heijnsbergen#
1827
1786-1863
1819-1850 examineren zee-officieren
60
