beginselen der zeevaartkunde". Hij schreef
na Steenstra's, Florijn's en Bangma's
Grondbeginsels het belangrijkste studie
boek voor aankomend zeeofficieren/hydro-
grafen met ondermeer triangulatie in kust
wateren, lijsten met basispunten en
getijberekeningen. Zie tabel 2, kolom 4.
13. G.A. van Kerkwijk, Landmachtofficier-
ingenieur, verliet na vijf edities (Breda,
KMA, 1842, 1847, 1855, I860 en 1865)
van zijn geodesieboek in 1867 als generaal
-majoor de dienst. (Over Van Kerkwijk is
reeds vele malen in DHC gepubliceerd, zie
H.C. Pouls.)
14. G J. Verdam was een leerling van De
Gelder, hij werd in 1819 hoogleraar in de
wiskunde te Leiden en volgde De Gelder
op in 1839. Verdam werd - vanaf 1830 -
vooral bekend als 's Lands inspecteur der
stoomketels en om zijn handleiding over
boldriehoeksmeting eerste editie 1844, de
tweede in 1856. Bij zijn boldriehoeks
meting gaf hij, per werelddeel, een over
zicht van de basispunten der zeehavens.
Anders dan in Franse publicaties waren
zijn geografische plaatsen gebaseerd op
Amsterdam als nulmeridiaan. Verdam,
Handleiding bij de beoefening der
spherische trigonometrie (1856)
15. W. Wenckebach wasl lector in de wis- en
zeevaartkunde. Zie tabel 2 kolom 2.
16. F.J. Stamkart was op 19-jarige leeftijd
's Rijks leraar in de wis- en zeevaartkunde.
Zijn aandeel in de Nederlandse carto
grafie, de verbeterde triangulatie van
Nederland 1866-1881, is inclusief de mate
van nauwkeurigheid, grondig bestudeerd
en beschreven.13
17. F. Kaiser was in de periode 1837-1872
directeur van de sterrenwacht te Leiden en
de grondlegger van de professionele sterren
kunde/triangulatie in Nederlands-Indië.
Kolom 4: geboortejaar en f jaar van
overlijden
Tabel 2: De systematiek bij de professionalisering van de triangulatie door Nederlandse officieren
Toelichting op tabel 2: Vet gedrukte namen
waren militairen.
Tevens lid van de Lengtegraadcommissie
over de genoemde periode.
Kolom 1. Onderwijs: De oprichting van de
Artillerie- en Genieschool te Delft is uitvoerig
beschreven door J.A.M.M. Janssen, Op weg
naar Breda (1989).
Het Koninklijk Instituut voor de Marine (KIM)
was in de periode 1814-1816 gehuisvest bij de
Artillerie- en Genieschool te Delft, daarna
verhuisde het KIM naar Medemblik.
De Koninklijke Militaire Academie (KMA)
werd vanaf 1828 te Breda gehuisvest.
Bij het KIM werd hydrografie (hier afgekort
hydro) en bij de KMA werd geodesie (hier af
gekort tot geo) onderwezen. De Polytechnische
School te Delft heet nu de Technische Universi
teit.
Kolom 2. Wiskunde: J. de Gelder (1765-1848)
was hoogleraar in de wiskunde, vestingbouw
en artillerie. Hij schreef voor kadetten en adel
borsten ondermeer Wiskundige lessen, (1808-
1809), Werkdadige meetkunst voor kadetten
Onderwijs
wiskunde
geodesie
hydrografie
astronomie
Rijks Artillerie- en
J. de Gelder
I.R. Schmidt
J. Florijn
Van Swinden
Genieschool te Delft
S. Speijert
Van Kerkwijk
1795-1818#
J.F. Keyser
1814-1828
van der Eijk
Schroder
Beeck Calkoen
J.P. Delprat
1815-1838
G. Moll
KIM 1816» hydro
Badon Ghijb.
Gisius Nanning,
Heijnsbergen
1826-1838#
KMA 1828» geo
Wenckebach
André de la Porte
1819-1850#
F. Kaiser
J.C. Pilaar
Polytechnische School
R. Lobatto
L. Cohen Stuart
1823-1849
te Delft
1842-1864
1851-1878
1842»
13 H.D. Haasbroek. Investigation of the accuracy ofStamkart's triangulation 1866-1881. (Delft, Rijkscommissie voor Geodesie, 1974)
63
