Varia: weer grafsteen van landmeter
telescoop in Nederland is geïntroduceerd? Het
is in ieder geval voor 1837 geweest; opname in
het Handboek voor Ingenieurs geeft zoveel wel
aan. Dat maakt dus het kinderprentje waar dit
allemaal mee begon realistisch genoeg, met de
bewuste telescoop afgebeeld rond 1850. Het
exacte moment van de introductie heb ik hier
mee natuurlijk niet vast kunnen stellen. Maar
tijdens discussies met andere historische land
meters heb ik in ieder geval voldoende geschut
om activiteiten met de alidade met vizierliniaal
in Nederland niet meer te hoeven dateren na
1840.
Literatuur
Bennet, J.A., 'The Divided Circle', Phaidon
Christie's: Oxford, 1987
L'Estrange Turner, G., 'Nineteenth-century
scientific instruments', Philip Wilson:
Londen, 1983
Morgenster, J, 'Werkdadige Meetkonst',
1784
Nispen, M. van, 'De Beknopte Landmeet-
konst'De Vries: Dordrecht, 1744
Pasteur, J.D. 'Handboek voor de officieren
van het Korps Ingenieurs, Mineurs en
Sappeurs', Thieme: Zutphen, tweede druk
(1836-1838)
'Beroepen komen op grafstenen niet vaak voor
en indien wel, dan zijn het veelal niet de
minste', zo schreef ik in nummer 2009-3 over
de grafsteen van landmeter Thomas Berendtsz.
uit Kampen (1625) en met aanhalen van de
eerdere publiciteit rond de steen van Willem
Jansz. uit Baarland (1588). Misschien zijn het
er toch iets meer dan we wisten en moet
ondertussen de vraag worden gesteld welke
beroepsvermelding van landmeters op graf
stenen de oudste en jongste Nederlandse zijn.
Aanvullingen zijn welkom (en bedoeld zijn dan
dus niet stenen met de naam, maar met het
beroep landmeter)!
Afb. 1. Fragment van de grafsteen van land
meter Bernardus Rheneburgus in de Sint Jans-
kerk te Gouda (foto Mieke den Boer-Snoei)
Rheneburgus uit Gouda
In 1657 maakte medisch doctor Bloncq in
Gouda het volgende grafschrift voor een graf
in (nu?) vak 35 in de Sint Janskerk:
'Hic Bernarde jaces Rheneburge, geometra
Goudae publice scriba simul nee non chirurge
perite. Obyt 7 sept [ember] a° aetat[is] 82 C,
1657. M. Bloncq M.D.' In eenvoudig neder-
lands: Hier lig jij, Bernardus Rheneburgus,
landmeter van Gouda, gemeentesecretaris en
tevens een zeer ervaren chirurg. Gestorven
7 september op de leeftijd van 82 jaar, 1657.
M. Bloncq medicinae doctor. Opname in dit
tijdschrift is te danken aan een nieuw boekje
van Hennie van Dolder-de Wit: 'Mijn voeten
lopen over oude stenen... Vier eeuwen begraven
in de Sint-Janskerk'.
De na zijn dood middels de steen nog 'toe
gesproken' Bernardus Rheneburgus komt niet
voor in het boek met landmetersadmissies van
Muller en Zandvliet, maar dat 'geometra
Goudaevooraf gaat aan zijn banen als
gemeentesecretaris en chirurg zegt genoeg!
Adri den Boer
111
