f"
C. de Haan de auteur was (afb. 4). Uit de
bijbehorende schetsen en tableaux blijkt dat hij
de grenspunten niet alleen een nummer gaf,
maar ook een naam. Deze namen, zoals
Brandriet en Hofstee, ontleende hij aan de
namen van nabijgelegen boerderijen of aan
topografie. Wanneer er geen namen voor
handen waren gebruikte hij de namen van
personen die bij de vaststelling van de
gemeentegrens waren betrokken, zoals van
aanwijzer Bartus "Veldhof", burgemeester
"Lamberts" alsmede burgemeester "van
Riemsdijk" (op een andere schets). Maar ook
vergat hij bij de naamgeving zichzelf en zijn
superieur niet door grenspalen te vernoemen
als "De Haanpaal" en "Sorgpaal". Genoemde
namen zijn vermeld in de beschrijving van de
gemeentegrens en tableaux, maar zijn uiteraard
ook ingetekend op de schetsen. De betreffende
vier namen zijn aangegeven op het hierbij
afgedrukte fragment van de schets van de
gemeentegrens Almelo/Tubbergen (afb. 5).
ziU.
In mijn loopbaan bij het Kadaster maakte ik
wel kennis met de kaartjes die behoorden bij
de processen-verbaal van grensbepaling. Het
bevreemdde mij destijds al dat men deze
'schetsen' bij de aanvang van de kadastrering
kon vervaardigen toen men met de metingen
voor de minuutplans nog moest beginnen.
Enige landmeetkundige werkzaamheden
zouden daarvoor toch noodzakelijk moeten
zijn geweest. Achterin de processen-verbaal
bevinden zich de "Aanwijzend(e) - Tableau(x)
van de lengte der lijnen, de grootte der hoeken
en van de rigtingen welken den waren omtrek
der gemeente uitmaken; dienende tot bijlage
-
!L
Resumerend is het toch wel opmerkelijk te
kunnen vaststellen dat de met de grensbepaling
belaste landmeters vóór de kadastrering al
metingen hebben verricht om het beloop van
de gemeentegrenzen zo verantwoord mogelijk
op de schetsen te kunnen intekenen.
t
Afb. 5. Fragment van de schets van de gemeente
grens met Tubbergen met onder andere de
SorgPaal en De Haan (paal
AANWIJZEND -TABLEAU van de leaste dcï lijnen
de grootte der hoeken en van de rigtingen welke den
waren omtrek der Gemeente van (2fóetr&
uïcmakendienende tot bijlage van het Proces Verbaal van
Grensopncmïng.
Afb. 6. Fragment van het Aanwijzend Tableau
van de grens van Schout Ambt Almelo
van het Proces - Verbaal van Grensopneming
(afb. 6). Hieruit blijkt dat er toch wel pre-
landmeetkimdige metingen werden verricht om
van het beloop van de beschreven grenzen een
enigszins betrouwbaar beeld te kunnen
tekenen. Daarvoor werden de lengten van ieder
recht stuk grens in 'ellen' vermeld, waarvoor in
de terminologie van destijds meters gelezen
moeten worden. Tevens werden, zoals uit de
tableaux blijkt, de hoeken in graden en minuten
tussen rechte grenzen gemeten, wat wijst op
het gebruik van een theodoliet. Ook werd in de
kolom 'aanmerkingen' bij ieder stuk grens een
korte omschrijving gegeven. Hierbij werden
analoog aan de reeds op de schets geschreven
namen van de grensmarkeringen deze namen
ook vermeld (afb. 7).
ofa*-'
*45—
tit
t/9t* j
aUmf
ft*
j j
Av-,4--
44?
a4w-
ft
»huh. p
Afb. 7. "Zorgpaal" op de tweede regel en "De
Haanpaalop de vierde regel met vermelding
van afstanden en hoeken in de eerdere
kolommen
114
