i
t*
w
Ii.M
www.meetnetlandschap.nl).Zou er in GIS-
land toch minder worden afgestemd dan vanaf
de aanbodzijde vaak wordt beweerd? Het
boekje: Lange tijd was er voor het historische
landschap geen GIS, nu zijn het er ineens veer
tien (nog afgezien van wat gemeenten hebben
ontwikkeld), die nauwelijks op elkaar aanslui
ten. Dat maakt het allemaal lastig om al die
gegevens, bijvoorbeeld in de Kennisinfrastruc
tuur Cultuurhistorie (KICH) aan elkaar te kop
pelen)
Het is een boekje van niveau, al is niet alles
nieuw: soms werden al dan niet geactualiseerde
eerdere voordrachten benut.
Adri den Boer
Hans KoppenPuntpaal, in: Historisch Tijd
schrift Frysldn, november 2010, p. 8/9, Waanders
Zwolle i.s.m. Koninklijk Fries Genootschap voor
Geschiedenis en Cultuur, los nr 4,95 via
www. waanders. nl
-
Afb. 1. Puntpaal in het Fries-Groningse hoogveengebied op een frag
ment van de topografische kaart van 1848
Puntpaal is een oude benaming van een grens-
punt tussen Friesland en Groningen. De paal is
te vinden enkele kilometers ten noorden van
van Ureterp aan de Vaart en een vijftal kilome
ters oostelijk van Drachten. Dit grensgebied
bestond eeuwen terug uit een onafzienbaar
hoogveengebied. De Friese veenbazen trokken
destijds hun eigendomsgrenzen zodanig vanaf
Drachten oostwaarts door dat zij op Groninger
territorium kwamen. Hier was de bovenloop
van de Lauwers als de oude grensrivier niet
zichtbaar. De inwoners van het Groninger
Opende klaagden er in 1619 over dat de Friese
verveners in dit gebied grensoverschrijdend
aan het turf winnen waren. Op het hierbij afge
drukte kaartje is dit grensgebied met de Punt
paal aangegeven (afb. 1). Lang bleef de situatie
van de betwiste grens in het ongewisse totdat
landmeter Arnoldus Tideman in 1711 opdracht
kreeg de situatie in kaart te brengen. De activi
teiten van Tideman omtrent de omstreden
landsgrens leidden er toe dat de overheden van
Friesland en Groningen
in 1720 overeenstem
ming kregen over de
ligging van de grens.
Vier jaar later werd de
grens in de venen uitge
zet en bleek dat de
Friese verveners hon
derden meters op Gro
nings gebied aan het
graven waren geweest.
Het gevolg was dat zij
terecht afstand van hun
teveel geclaimde venen
moesten doen. De eer
tijds geslagen Puntpaal
werd zo genoemd,
omdat daar de grenzen
van de gemeenten
Marum, Opsterland,
Smallingerland en
Grootegast in een punt
bij elkaar kwamen.
Op het kaartje is op de
provinciegrens duide
lijk te zien dat op het
zuidoostelijke gedeelte
verveners van Ureterp
uit te ver hun wijken in
vs
GRONINGEN
I
Puntpaal
r' J 'IS-?-,
t
28
