In Parijs was het Observatoire Royale in de
18de en 19de eeuw het rekencentrum voor
astronomen en wiskundigen. Een der belang
rijkste, in 1679 gestart door Jean Picard (tabel
1 no 1), jaarlijks uitgegeven publicaties was:
Connaissance des Temps. Naast van te voren
berekende sterposities zijn hierin de aanbeve
lingen, meetgegevens en berekeningen van vele
vooraanstaande astronomen, zoals Van Swin-
den, Van Beeck Calkoen en Utenhove, te vin
den.
Een der bekendst geworden astronomen, in
relatie tot de sferische triangulatie, was wel
Maupertuis (tabel 3 regel 1 ).16 Zijn berekening
van de geoïde uit 1738 werd nog datzelfde jaar
in het Engels uitgegeven als The figure of the
earth (afb. 6). De Maupertuis kwam in de peri
ode 1740-1750 enkele malen naar de sterren
wachten van Amsterdam, Felix Meritis en Lei
den voor zijn astronomische metingen. De geo-
ide kwam wereldwijd onder de aandacht van
wetenschappers en werd de basis waarmee de
vakken geodesie en hydrografie, in samenhang
met elkaar en wereldwijd, tot volle ontplooïng
kwamen (afb. 1 en 2).
De hier genoemde astronomen/wiskundigen
waren in de periode 1730-1830, tot de opkomst
van de Royal Astronomical Society, toonaange
vend voor het oplossen van het Lengtegraad
probleem met behulp van de sferische triangu
latie.17
De spelling der Franse namen in tabel 1 en 3 is
overeenkomstig die van Robert Halleux en
wijkt soms af van de originele titelpagina en
van oude bibliografieën.18
Onderstaande tabel 3 is niet uitputtend, wel
representatief.
Kolom 1Deze nummering is in chronologie
van het geboortejaar van de betrokkene. Allen
waren lid van L' Academie Royale des sciences
de Paris. De volledige opsomming van hun
publicaties is terug te vinden in Robert Halleux
(zie noot 18).
Tabel 3, Franse hoofdrolspelers in de aanloop naar de oprichting van het Bureau des Longitu
des met hun publicaties die wereldwijd de standaard voor de triangulatie werden
L' académie Royale des Sciences in de aanloop
naar de oprichting van het Bureau des
Longitudes in 1795
Toelichting op tabel 3:
1
P.L.M. de Maupertuis
1698-1754
Discourse on the shapes of the heavenly bodies, 1732. La
figure de la terre déterminée par les observations de Mau
pertuis, Clairaut, Camus etc, 1738 (afb. 6)
2
P. Bouguer
1698-1758
Nouveau traité de navigation, 1753
3
J.N. Bellin
1703-1772
L'hydrographie frantjaise, 1756
4
A. C. Clairaut
1713-1765
La théorie de la figure de la terre, 1743. Sphéroïde van
Clairaut 1743 (zie noot 10)
5
N.L. de La Caille
1713-1762
Mémoire sur 1'observation des longitudes en mer par le
moyen de la lune, 1759
6
E. Bézout
1730-1783
Traité de navigation, 1769, 1775, 1781. Cours de mathemati-
ques a 1' usage de la Marine, zes delen 1764-1767
7
J.J. de La Lande
1732-1807
Abrégé de navigation, 1793. Traité élémentaire d' hydrograp-
hie
8
P. Lévêque
1746-1814
Le guide du navigateur, 1776 (afb. 10)
9
J. Perny de Villeneuve
1765-?
Koppeling Frans-Ned. net, Duinkerken-Zierikzee met 22
driehoeken in 1795
10
L.B. Francoeur
1773-1849
Astronomie practique usage et comporition de la Connais
sance du Temps. Zijn Mathématiques werd vertaald door J.C.
Pilaar.
Astronoom/wiskundige f Vakpublicaties
49
