Varia: landmeter bekender dan grenspaal
van een bijdrage over vooral de Stiboka, waar
pas in de jaren tachtig de computer zijn intrede
deed in de cartografie. 'De directeur van Sti
boka heeft toen opdracht gegeven om één kaart
op twee manieren te maken, met de hand en
met de computer en daarna te laten controleren
wat beter was', aldus historisch geograaf Chris
de Bont. De handgetekende kaart won, omdat
de menselijke kaartenmakers de metingen
beter wisten te interpreteren, zo was de conclu
sie voor dit type kaarten. De kaart op de
omslag is vervaardigd door de Grontmij in
opdracht van Rijkswaterstaat op basis van door
Altera ontwikkelde methoden om de kwets
baarheid van gebieden voor olieverontreiniging
in kaart te brengen. Het is voor onder meer
kaartiefhebbers een juweel van een boek.
Adri den Boer
De grenzen van het gebied van de hoge heer
lijkheid het Slot te Capelle op den IJssel wer
den beschreven op een kaart van 1746 van de
Middelmolenspolder van tekenaar Gerardus
met de sprekende achternaam Beeldemaker
(afb. 1). Hij begint de tekst met te herinneren
aan de opdracht van het stadsbestuur van Rot
terdam aan hem, naar hij schrijft 'geswooren
Landtmeeter bij den Edelen Hoove van Hol-
landt geadmitteerd'. Nummer 634 van de
geadmitteerden van het Hof van Holland in
'Muller en Zandvliet' was wel ene Francois
Beeldemaker uit Rotterdam (1750), maar een
Gerardus is daar niet in te vinden! Toch was hij
van 1721-1757 fabriek-landmeter van Schie-
land en zijn zoon Francois was dat van 1758-
1763. Gerardus vulde zowat de halve kaart van
1746 met zijn handgeschreven tekst. Een frag
ment daarvan is:tot aan s 'gravenwegh en
gaande deselve jurisdictie van daar oostwaarts
tot aan de Westsloot vande Kappelse Kerklaan
Afb. 1. Gerardus Beeldemaker, Kaarte ende
Afteekening van de Limietscheijdinge van het
Slot en Huijs te Kapelle op den IJssel, 1746
(Nationaal Archief, coll. Hingman nr 2420)
en soo zuijtwaarts op tot aan de Brug of het
hek van de gemelde KerklaanEen boek uit
1797 zei dat het Slot 'jurisdictiepalen' had. Een
Aardrijkskundig Woordenboek uit 1841 zei van
de grens tussen de ambachten Capelle en het
Slot nog: 'wordt door vier palen, waarvan twee
op den IJsseldijk en twee op 's-Gravenweg aan
gewezen'.
Afb. 2. Restant van de
grenspaal op de hoek
's-Gravenweg-Kerklaan te
Capelle aan den IJssel
(foto Adri den Boer)
Op een plek langs de
's-Gravenweg prijkt nog
steeds een hardstenen
grenspaal met helaas een
sinds meer dan mensenheugenis mankerend
bovenstuk (afb. 2). Wellicht daarom mankeert
de paal ook in lokale literatuur, in het boekje
'Grenspalen in Nederland' van T. Brouwer en
op internet. Misschien gebeurde het afslaan
van de kop wel met de Bataafs-Franse revolutie
van 1795, want de sfeer was daar in Capelle
wel naar. Een citaat uit de Nederlandsche Stad-
en Dorp-Beschrijver van 1795 over de dorps
kerk: 'Naast den Predikstoel, in den muur, zag
men weleer het wapen van de te Capelle aan
den IJssel zeer in aanzien zijnde familie van
Hoogendijk; doch hetzelve is na de gezegende
Revolutie, volgends de nieuwe en betere orde
der zaaken weggenomen moeten worden.'
Adri den Boer
62
