Column: Schermerhorn 'gratis, als gebruiksaanwijzing
De ontsluiting van goede, kwade en grijze zaken is dankzij het internet ongelooflijk veel beter
dan weleer. Zo'n open deur is met van alles te illustreren.
Oppicasaweb.google.com vond ik in de fotogalerij Surveying Instruments van Planimetrica
bijgaande factuur. Publieke Werken van Hilversum kreeg op 26 januari 1954 als extraatje bij
de aankoop van twee Wild-waterpasinstrumenten een landmeetkundig leerboek van Schermer
horn gratis. Met dank aan www.boekwinkeltjes.nl. het zal de derde druk van 'Schermerhorn
Van Steenis' bij uitgeverij Argus uit 1953 wel niét zijn geweest, maar een exemplaar uit het
restant van de door Ahrend zelf uitgegeven tweede druk uit 1943. In Dl IC 2005/3, ook op
internet, schonk Henk Holsbrink al aandacht aan deze editie. Vooral de omschrijving 'gratis,
als gebruiksaanwijzing' op de factuur vond ik prachtig. In zijn verhaal 'De maritieme escapa
des van een respectabele weduwe' in De Blauwe Wimpel 2010-10 schreef het oud-hoofd van
haar afdeling Instrumenten Henk Woudstra over de handel daarin door de Wed. J. Ahrend
Zoon. Ahrend-Globe van het bonnetje was sinds 1937 de naam voor de in 1921 te Hilversum
door Ahrend opgerichte Fabriek en Drukkerij 'De Globe' (nl.wikipedia.org/wiki/Ahrend). Dat
Ahrend-Globe ook waterpasinstrumenten verkocht kón wel volgens deze auteur, die ik even
mailde. Alle filialen ('branches'deden dat wel. Alleen fotogrammetrische instrumenten, the
odolieten van hogere orde en dergelijke werden centraal vanuit Amsterdam verhandeld.
W.M. Struik van Publieke Werken van de gemeente Hilversum, van 1954-1980 afdelingshoofd
Landmeten, was VVL-bestuurder en penningmeester van de stichting NGL. Ook dat zou min
der bekend meer zijn zonder internet. Hij komt nu genoeg voor in de tijdschriftenviewer van
DHC. (Hoe mooi zo'n viewer is blijkt wel als je daarbuiten iets uit Geo-Info uit de jaren 2004-
2011 wilt bekijken: omdat indexeren van de op hun webstek in een e-bibliotheek aanwezige
pdf-artikelen niet kan moetje eerst in al bijna acht decembernummers naar een eventueel
mogelijk artikel gaan zoeken....) In 1987 interviewde NGT Geodesia Struik na zijn pensioen
nog voor een terugblik. Positief tekenend was al de aanschaf van twee instrumenten zo kort na
zijn aantreden in Hilversum. Zou het extraatje van de 'Schermerhom-handleiding' dus vooral
aan een onverkoopbaar boekenoverschot bij Ahrend hebben gelegen?
De webstek www.wild-heerbrugg.com/howold.htm#Levels leert dat de in 1954 verkochte num
mers 6533 en 7149 instrumenten zijn uit de periode 1931-1938. Daarmee en met het kennelijk
mankeren van normale gebruiksaanwijzingen geconfronteerd vermoedt Woudstra dat het zou
gaan om twee instrumenten, gerepareerd door ene Van der Vis, die waarschijnlijk bij het
Kadaster werkte en dat werk free lance in zijn vrije tijd deed. Een veronderstelling van Woud
stra inzake de gebruiksaanwijzing: 'Ik denk dat het Hilversum teveel moeite was om dit via
Amsterdam in Zwitserland aan te vragen. Er lagen natuurlijk nog
wel wat exemplaren van 'Schermerhorn' en schenken van zo'n
boek was de gemakkelijkste manier om aan het verzoek te vol
doen.'
Tot slot: op de webstek van DHC zijn wel Hilversumse Wild-
waterpasinstrumenten te vinden en te bekijken, maar zijn de
nummers van de factuur niet herleidbaar.
En mocht iemand, al dan niet dankzij internet, nóg meer vinden
over of van dit bonnetje: reacties zijn welkom.
Adri den Boer
AHdtHD-GLOBÉ HILVËSSUM
AFDELING HAND
1 -rcil<r w»torr«isi>Lnjant 65J3
1 *511-4" •siïérpaalca". raakst 7149
1 tic, 'Tffril-crotk-cnila* d-our I". SdstTaflTfeuj
«la ga'eirui itsaair» IJ-e
A'HRENO-GLOBE DRUKT VOOR NEDERLAND
64
