Coradi 742 weer terug!
Met gevoel voor historie wil ik mij graag even
voorstellen. Ik ben een vrij zwevende schijf-
poolplanimeter met instrumentnummer 742.
Op 5 augustus 1892 ben ik in de instrumenten
werkplaats van G. (Gottlieb) Coradi te Zurich
gemaakt. Gottlieb Coradi (1847-1929) was een
bekende Zwitserse wiskundige en instrumen
tenmaker. In 1880 begon hij een bedrijf dat met
hoge precisie wiskundige (rekenkundige) en
tekeninstrumenten maakte, zoals planimeters.
Na getest te zijn op mijn nauwkeurigheid ben
ik naar Nederland vervoerd en bij het Kadaster
op een tekenkamer terechtgekomen. Daar werd
ik door tekenaars en landmeters gebruikt om
de oppervlakte van percelen te berekenen.
Doordat er steeds betere schijfpoolplanimeters
kwamen ben ik in een verlaten kast terechtge
komen. Mijn laatste standplaats was de Hoofd
directie van het Kadaster op de Waltersingel in
Apeldoorn. Begin van de jaren tachtig van de
twintigste eeuw (de datum kan ik me niet meer
herinneren) werd ik afgedankt. Samen met
ruim veertig andere planimeters werd ik bij de
vuilnisbak vlakbij een bushokje gezet om afge
voerd te worden naar een of andere vuilnisbelt.
Blijkbaar had men in die tijd niet veel op met
het historisch instrumenteel landmeetkundig
erfgoed.
Gelukkig voor mij was ene Jos Schreurs die
dag op bezoek bij de afdeling Reproductie van
de Hoofddirectie. Terwijl hij weer wegging en
op de bus stond te wachten om naar het station
te gaan, keek hij uit nieuwsgierigheid eens wat
er in al die dozen zat. Allemaal afgedankte pla
nimeters. En zo kwam Jos mij tegen. Ik was
een voor hem onbekend type en aangezien hij
met het openbaar vervoer was nam hij alleen
mij maar mee naar huis. Gelukkig, ik was
gered van de ondergang en vernietiging. Ik
weet zeker dat als Jos met de auto was geweest
hij alle planimeters had meegenomen, want er
zaten nog meer bijzondere exemplaren tussen.
Jos was altijd wel op zoek om voor mij een
goede bestemming te vinden. Zo heeft hij ook
verschillende keren op het punt gestaan om mij
af te geven aan de collectie van de TU Delft of
een ander museum. Maar in gesprekken daar
over kreeg hij niet het juiste gevoel om mij af
te staan. Inmiddels sta ik met nummer 1383
geregistreerd bij de stichting De Hollandse Cir
kel, die bijna alle oude landmeetkundige
instrumenten in Nederland geregistreerd heeft
en deze op haar website publiceert. ('Bijzonder
i.v.tn. hoge poolspil') Uit hun inventarisatie
blijkt dat ik waarschijnlijk nog de enige vrij-
zwevende schijfpoolplanimeter in Nederland
ben.
Jos heeft mij tijdens de voorjaarsvergadering
van de afdeling post-actieven van de Bond
voor Kadasterpersoneel BvK) op 17 maart
2010 in Arnhem geschonken aan Zacharias
Klaasse voor de verzameling van het Kadaster
museum. Daar ben ik geregistreerd in de cata
logus met nummer 2445 en sta ik nu te pron
ken in een fraaie vitrine. En ben ik weer terug
bij de dienst waar ik mijn carrière begon. Op
de website van DHC moet dat nog worden aan
gepast...
Jos Schreitrs
Redding
Afb. 1. Schijfpoolplanimeter Coradi nr 742,
alias DHC nr 1383, alias Kadastermuseum nr
2445 (foto John Tomasowa
Naar Kadastermuseum
39
