Varia: 'los' brievenboek
van landmeter
Van Beek
Afb. 2. Affiche van de opera 'Eise
(wwwfacebook. com)
als amateur-astronoom en bekwaam sterren
kundige in Franeker wist dat, gelet op de eigen
banen van planeten, dit volkomen onzin en
bijgeloof was en besloot dit bijgeloof te bestrij
den door in zijn huiskamer een planetarium te
bouwen en daarmee aan te tonen dat een
dergelijke botsing onmogelijk was. In juni
2011 is in Rotterdam in het Rivierpodium
Fighter de opera 'Eise' opgevoerd (afb. 2).
Deze voorstelling bracht artistiek een beeld
van het leven van Eise Eisinga en de moei
lijkheden die overwonnen moesten worden om
het door hem bedachte planetarium in zijn huis
en wolkammersbedrijf te bouwen. In de
voorstelling werd dan ook zijn probleem om
bijvoorbeeld medewerking van zijn vrouw
Pietje Jacobs te krijgen om de gewichten van
het zolderuurwerk in de bedstede op te hangen
uitgespeeld. Thans is inderdaad in het plane
tarium nog steeds te zien dat de gewichten in
de bedstede hangen. Mogelijk heeft zijn vrouw
toen, zoals in het stuk van nu, geroepen: 'Help,
mijn man heeft een heelal'. Eisinga was er
kennelijk destijds, als velen na hem, van over
tuigd dat 'aanschouwelijk' onderwijs astro
nomisch bijgeloof kan wegnemen. Inmiddels
heeft op 19 juni de laatste voorstelling in de
Fighter (een oude zeesleper) plaats gevonden.
Henk Holsbrink
J. van Beek wordt als landmeter le klasse
genoemd in het Koninklijk Besluit van
9 juli 1834, no. 52. Dat KB regelt welke
landmeters die aan de kadastrering hadden
gewerkt, naar de bijhouding werden
'overgeplaatst'. Verder komt hij voor in de
Inventaris van het Kadastermuseum, deel
1, letter C. onder nr. 1032, als vervaardiger
van verzamelplans van Oud-Beijerland
(1820), Leerbroek (1822) en Ouddorp
(1826), maar meer kan in het Kadaster
museum van hem niet worden gevonden.
Opmerkelijk is dan het volgende in een
collectie losse stukken op het Nationaal
Archief:
52 Brievenboek van Johannes van Beek,
landmeter tot instandhouding van het
kadaster in Zuid-Holland.
1834-1838 (1846) 1 deel
Herkomst: onbekend
(Inventaris van de collectie Handschriften
van het voormalige Rijksarchief in Zuid-
Holland, 1951-1990 (33.22.01.02))
Cartouche Verzamelplan Oud-Beijerland,
1820, NA, coll. Kad. kaarten ZH, inv.nr.
1723. (www.gahetna.nl)
■>A K A A K V
am -cl.. r.w<r Tic
O l 11 H V V. !;i L A N D
in A,
r R O V S N f I K Z V I D H lï I. I. A >T T);
I <H« t)p»«M»l.!,in A-n Jut. |AJ<t,
1 I BP I.AÏ1 V.lX
HmlIfnlli.lJ1! 'il *>»r ,ii A-i-IV,' i* ►rViri
D 1
.V BMTTKïl*, DhP'l'in
,)P» In
o JjBn* Ur tahkU 1 KW*.
'tr-ujz
94
