De Jacobsstaf op de grafsteen van Jacob Laurentius
Henk Holsbrink
Inleiding
De Leeuwarder Courant van 5 maart 2011
publiceerde onder de titel "De ambitieuze
stadskaart van Harlingen" een bijdrage over
deze pronkkaart van omstreeks 1610. In het
artikel werd, naast de vermelding van de
door Jacob Laurentius getekende kaart, ook
het één en ander vermeld dat leidde tot wat
meer onderzoek, het maken van foto's en het
daarna schrijven van deze bijdrage. Dit was
onder meer de vermelding van zijn grafzerk
uit 1617, die te vinden is in de Grote Kerk
van Harlingen of, anders gezegd in de Dom
van Almenum. Deze kerk is in 1775 gebouwd
ter plaatse van een oude kerk waaruit de
grafzerk afkomstig moet zijn. Tevens werd in
de krant een inventaris van landmeetkundige
boeken vermeld. Op genoemde grafzerk werd
Laurentius afgebeeld met meetinstrumenten,
aldus weer de krant.
Jacob Laurentius, ook wel Jacob Lous
genoemd werd omstreek 1575 geboren;
zijn vader was Lou Rippertsz die in 1574
vermeld wordt als "hardsteenhouwer en mr.
stadsmetselaar".1 Lou Rippertsz overleed vóór
1629 wat blijkt uit de verkoopakte van een huis
door zijn erfgenamen. Hij had met zijn niet met
name genoemde vrouw vijf kinderen, onder
wie de hoofdpersoon van deze bijdrage: Jacob
Lous. Deze Jacob Lous trouwde met Trijntie
Cornelisdr. en had met haar zeven kinderen.
Hij overleed in 1617, waarna in november
1617 de inventaris van zijn nalatenschap
werd opgemaakt. De boedelscheiding vond
plaats op 8 januari 1618. Uit de afbeelding
op zijn grafzerk van een instrument en de
aanwezigheid van landmeetkundige boeken
en instrumenten uit de opgemaakte inventaris
kan worden verondersteld dat hij ook kennis
van landmeetkunde had. Hij bezat volgens een
zinsnede uit deze inventaris:
"item verscheyde so grote als cleyne boecken
so gedruckte als gescreven beroerende
den const van geometria architectum ende
andersins, ...ende verscheydenen ontwerpen
alsmede passers winckelhaecken platen ende
andere stucken van koper den selven const van
geometria architectum concernerende ende
daeroe gebruyckt enz
Dat 'koper' wijst wel op landmeetkundige
instrumenten. Uiteraard waren daar ook veel
gereedschappen bij in verband met zijn beroep
als hardsteenhouwer en mr. metselaar, aldus
het Genealogysk Jierboek. Jacob Lous wordt
in het krantenartikel vermeld als veelzijdig
kunstenaar, na 1597 meester-stadsmetselaar,
begenadigd beeldhouwer, maar wordt niet
vermeld als landmeter. De combinatie
landmeter-beeldhouwer/hardsteenhouwer komt
echter wel vaker in Friesland voor bij onder
anderen Sietse Gravius en Sjoerd Haeckma.2
Jacob Lous was naast wat hiervoor al is
genoemd ook een begenadigd bouwmeester,
121
Stadhuis van Dokkum, bestuurlijk centrum van de
gemeente Dongeradeel (nl.wikipedia.org)
Veelzijdig man
1 W. Dolk, Van Fürsten- tot Vossenberg, in: Genealogysk jierboek 1959, Leeuwarden1959
2 H. Holsbrink, Een interessante gevelsteen in Friesland, in: De Hollandse Cirkel 2007-2, 2007-3 en 2008-2
