Varia: meer landmeters als
randfiguren
In 2007/2008 bleef in dit tijdschrift een kader
reeks 'Randfiguren' van personen, veelal
landmeters, op oude kaarten beperkt tot vijf
afleveringen. De bijgaande landmeters kwamen
daar nog niet in voor. Aangenomen wordt dat
de kaartmakers zichzelf afbeeldden.
Joost Jansz Beeldsnijder of Bilhamer (ca.
1521-1590) was een veelzijdig man. Hij was
een bij het Hof van Holland beëdigd land
meter, beeldhouwer, architect, bouwkundige
en cartograaf. In 1575 maakte hij een kaart
van (Noord-)Holland met bijgaand detail. Te
onderscheiden zijn bij (waarschijnlijk) hemzelf
de hulpmiddelen jacobsstaf, passer, schietlood,
meetkruis en naar het lijkt een opgerold meet-
koord in plaats van de latere meetketting. Pouls
memoreert in zijn boek 'De Landmeter' een
kopie van 1593 naar een kaart van Beeldsnijder
van 1570 met ook de vermelding dat bepaalde
afstanden zijn gemeten 'mit een slappe coorde
off Ivne van tien Roeden
Een ander werd bekend met zijn "Caerte vande
gheleghentheyt van de Beemster met de landen
die daeromme ende aengheleghen zijn, na
rechte landmetersch conste op perfecte maet
aldus ghestelt door Piet er Cornelisz. Cort van
Alckmaer, ghesworen landmeter, anno 1607".
Deze kaart van de Beemsterplas is onder meer
afgebeeld in 'De Landmeter' van Pouls. De
afbeelding van Cort zelf daarop kwam dankzij
opname in het vignet van de stichting Carto-
graphiae Historicae Cathedra al wel terecht in
de column van nummer 2007-2 van dit blad.
De website www.poldersporen.nl omschrijft
de gereedschappen op dit fragment als 'meet
ketting, pennen en de 'Hollandsche Cirkel".
De laatste kwam pas voor in het boek van
Dou van 1612 nadat hij het uitgerekend bij de
droogmaking van de Beemster gebruikt had:
het instrument van de kettingrijke Cort is een
kompasloos meetkruis.
Ook het hoogheemraadschap van Schieland
vond het best dat op hun kaart van 1653, gegra
veerd door Johannes Vingboons, landmeter
Jan Stampioen zichzelf afbeeldde. Een zeker
anonieme meetassistent en heel wat gereed
schap zijn ook present!
Adri den Boer
135
Fragment kaart van Schieland van Jan Stampioen
van 1653 (www.archieven.nl)
Fragment Beem-
stercaerte van
1607 met Cort zelf
www.pol derspo
ren.nl)
Fragment kaart
van Noord-Hol
land, Joost Jansz.
Beeldsnijder
1575-1608, Uni
versiteitsbiblio
theek Amsterdam
www. cul tuurwij-
zer.nl)
Dta
Pietf Cm
vin Mrv.iu
Utlmttcr.
