VRIESLAN
Honderd jaar landmeetkunde aan de Universiteit
van Franeker 1636 -1744 (2)
Henk Holsbrink
Inleiding
Er blijkt in Franeker een aantal hoofdpersonen
een rol te spelen en wel Willem Loré en Von
UfFenbach, die, zoals blijkt uit diens aanteke
ningen van 1710, het een en ander beschreef
van Fullenius. Maar uiteraard ook over de
instrumenten van de drie Franeker docenten,
zoals deze destijds mede zijn vermeld aan het
einde van de catalogus van de bibliotheek, die
in de vorige bijdrage over de docenten Ful
lenius werd beschreven. Gedurende de periode
dat de professoren Fullenius jr. en sr. alsmede
Loré doceerden kwamen er vele instrumentele
vernieuwingen tot stand. Loré speelde een
beslissende rol in deze ontwikkeling.
Willem Loré
De derde docent in de landmeetkunde en wis
kunde van de Franeker Academie in genoemde
eeuw was Willem Loré, die in 1679 in Leeu
warden werd geboren. Zijn vader was voor
zanger van de Waalse gemeente en gaf les in
wiskunde en Frans. Gelet op dit feit en op zijn
naam zou hij wel eens van Franse afkomst kun
nen zijn. Omdat zijn vader op Willems 12e jaar
overleed kwam hij in het Leeuwarder Weeshuis
terecht, waar hij opviel door zijn leergierigheid
en aanleg voor wiskunde. Eén van de regenten
zorgde toen voor inschrijving aan de Franeker
Academie.1 Hij kreeg acht jaar les van Ful
lenius jr. en ontving zijn landmetersbul op 19
januari 1700. Hij kreeg zijn landmetersadmis-
sie op 29 januari 1700 en werd op 10 februari
1706 tot landschapslandmeter benoemd.2 In het
Repertorium van Teeling werd vermeld dat hij
in 1700 een aantal vestingplattegronden heeft
vervaardigd. Loré heeft in 1706 een aantal
metingen van veenland rond Kuikhorne uitge-
voerd en in 1722 metingen verricht van
landerijen onder Arum. In 1725 tekende hij
een kaart op een schaal van 400 koningsroeden
van de dijken van de Worstpolder bij Kuinre.3
Nog later deed hij opnames van het Dokku-
merdiep in 1729 en was hij opzichter bij de
aanleg van de Koudumer slaperdijk in 1732
en de Zuricher slaperdijk in 1733. Hij was niet
alleen een bekwaam opleider in astronomie,
landmeetkunde, vestingbouwkunde, wiskunde
en zeevaartkunde, maar had ook veel kennis
van de bouw van dijken en sluizen. Door zijn
veelzijdige kennis was hij betrokken bij de
ie universiteit
an Franeker I
-
19
Was 2011 voor het Kadaster een positief kroonjaar,
voor de Franeker Universiteit was het een negatief
kroonjaar, maar met veel aandacht.
1 Wikipedia: J.W. de Crane
2 P.S. Teeling, Repertorium van Oud-Nederlandse Landmeters, Deel II, Apeldoorn 1981
3 Tresoar Leeuwarden, Fotocatalogus kaarten, enz., nummer 13
Museum Marrena Franeker
Tresoar Leeuwarden 18/g -
ww'w.iranekerunin.-rsimi.nl
