of het misschien ook niet anders kon. Die
tekortkoming wordt nu, bij het doornemen
van de literatuur uit binnen- en buitenland,
gelukkig ruimschoots gecompenseerd, met vele
ontdekkingen, misschien wat laat maar hopelijk
toch nog op tijd, zodat andere geïnteresseerden
er ook nog wat aan kunnen hebben.
De literatuur
Vooral liet afgelopen jaar heb ik me een flinke
stapel meestal dikke boeken aangeschaft
en ook gekeken naar andere interessante
publicaties op het internet. Hierna een keuze
gemaakt uit het verzamelde, meest redelijk
recent gepubliceerde, materiaal, met steeds
een korte toelichting. Ik begin met twee
"standaardwerken" over de Nederlandse
werkwijze, behandel dan een paar boeken
die een meer internationaal historisch
overzicht verschaffen, en ga vervolgens in
op de geschiedenis en systematiek in het
"moederland" van ons kadaster, te weten
Frankrijk, en in onze buurlanden België en
Westfalen (later Pruissen), waar men ook
volgens napoleontische voorschriften te werk is
gegaan. In een latere publicatie wil ik nog eens
een vergelijkende studie doen naar hoe men
in verschillende landen de bijhouding heeft
ingericht, zoals blijkt vooral in de beginperiode
een zeer moeizame fase van uitproberen. Maar
dat vraagt de nodige voorbereiding, met veel
oog voor de details, want voor je het weet heb
je het niet goed begrepen en zetje de lezer op
het verkeerde been.
Nederlandse literatuur
Mr. F. Keverling Buisman ir. E. Muller,
Kadaster-gids. Gids voor de raadpleging van
hypothecaire en kadastrale archieven uit de 19e
en de eerste helft van de 20e eeuw.
s-Gravenhage, Rijksarchiefdienst, 1979.
Dit boekje is nu al ruim 30 jaar oud, maar
nog steeds onmisbare lectuur voor de serieuze
onderzoeker. Het is in de meeste archieven te
raadplegen en bij de Koninklijke Bibliotheek
zelfs te leen. Maar ik heb er zelf ook een
pdf-versie van gemaakt, die ik u bij behoefte
graag toezend. De toelichtingen op kadastraal
onderzoek die op de websites van diverse
regionale archieven zijn te vinden berusten
ook vaak op deze voortreffelijke handleiding.
Maar hoe goed en overzichtelijk alles ook
wordt uitgelegd, de kadastrale en hypothecaire
administratie blijft, zeker voor beginners, een
uitermate lastige materie!
Keverling Buisman en Muller maken al direct
een onderscheid tussen het kadaster, dat
vooral de toestand vastlegt, en de openbare
of, ruimer, hypothecaire registers, die gericht
zijn op de vastlegging van veranderingen in de
rechtstoestand. Ze schetsen dan in het kort de
juridische procedure voor het overdragen en
verlenen van zakelijke rechten op onroerend
goed. Daarna volgen uitvoerige overzichten
van de voorgeschiedenis van het kadaster,
de invoering, de inrichting en de bijhouding,
met vermelding van de daarbij vervaardigde
of benodigde kaarten en registers. Hetzelfde
voor de openbare registers, ook steeds in
een historisch perspectief. Van alle kaarten
en registers worden voorbeelden getoond,
helaas in een nogal vaag zwart-wit (dat zou
nu veel mooier kunnen!). Om het verband te
kunnen zien en ook de weg te kunnen vinden
tussen de talrijke kaarten en registers is er
een zestal doorwrochte schema's opgenomen.
Er is ook een hoofdstuk met een korte schets
van een vijftal mogelijkheden van onderzoek
op basis van kadastrale gegevens, helaas niet
met concrete voorbeelden toegelicht (dat zou
ook veel meer ruimte vragen!). Een goede
literatuurlijst ontbreekt natuurlijk ook niet bij
zoveel moois. Het enige wat ik een beetje mis
is een overzicht van de vele voorschriften waar
alles op berust, maar wellicht is dat iets voor
de zeer gevorderden, die ook willen snappen
waarom het allemaal zo in elkaar zit.
Zoals gezegd, de Kadastergids is al ruim
30 jaar oud, maar hij zou naar mijn mening
uitstekend als raamwerk kunnen dienen voor
een compleet herziene, nu digitale, uitgave
waarin optimaal gebruik wordt gemaakt van
de huidige mogelijkheden van koppeling en
weergave van de informatie. Je klikt op een
perceel in een minuutplan, en je krijgt de regel
uit de Oorspronkelijk Aanwijzende Tafel te
zien, of de regel uit de kadastrale legger. De
voorbeelden van verschillende typen onderzoek
kunnen ook nader uitgewerkt worden, of er
worden koppelingen gelegd met relevante
websites. Op deze wijze valt veel kennis over
7
