Conclusies
1Een hydrografische/geodetische kaart is 6.
een visualisering van de in een bepaald
gebied uitgevoerde surveys en het
daarmee samenhangende astronomisch/
wiskundig meet- en rekenwerk.
2. Bij het plannen en bouwen van
forten, vuurtorens en havens hadden
ingenieurs de leiding, die hun
metingen ten opzichte van een primair 7.
triangulatiepunt (zeeplaats) uitvoerden
en zorgdroegen voor alle noodzakelijke
infrastructurele voorzieningen, zoals de
bebakening van ondieptes, vaarwaters en
ankerplaatsen. 8.
3. De wetenschappelijke verificatie van
de surveys, uitgevoerd onder leiding
van geodeten/hydrografen, was een
overheidstaak die onder supervisie stond
van de nationale sterrenwacht.
4. In de Gouden Eeuw hebben Nederlandse
wetenschappers een alom in de
buitenlandse vakliteratuur beschreven,
belangrijke bijdrage geleverd om
de vakken geodesie en hydrografie
tot een niet meer weg te denken 9.
ingeneurswetenschap te ontwikkelen.
5. In de Gouden Eeuw waren de
universiteiten te Leuven, Leiden
en Franeker toonaangevend voor
de Nederlandse astronomische
plaatsbepaling en de redactie van 10
de hiervoor noodzakelijke tafels en
studieboeken.
Door hydrografen/geodeten werden
navigatiekaarten geconstrueerd en
de erbij behorende zeemansgidsen
geredigeerd. Vanaf de tijd van de oude
Grieken tot de dag van vandaag werden
en worden nog steeds hydrografische
kaarten en zeemansgidsen doorlopend
geactualiseerd.
Het bouwen van een koloniaal fort
volgde op een survey waarmee een
hydrografische/geodetische kaart
geconstrueerd werd.
Een 17de-eeuwse hydrografische kaart
vermeldt doorgaans in de cartouche de
naam van de hydrograaf, belast met de
leiding van de survey, en de naam van
zijn opdrachtgever. Daarnaast is te zien
dat allerhande fraai getekende, doch
voor de navigatie niet van belang zijnde,
plaatjes in de 17de eeuw verdwijnen
ten gunste van navigatie-informatie.
Steeds meer symbolen worden gebruikt
om obstakels en belangrijke peilpunten
(lees: triangulatiepunten) te benoemen.
Sinds het begin van de 17de eeuw hoort
bij het gebruik van een hydrografische
kaart een Zeemansgids waarin alle voor
de navigatie mogelijk van belang zijnde
gegevens geverifieerd en overzichtelijk
per zeeplaats gegroepeerd zijn.
De astronomische plaatsbepaling is
al sinds de oprichting van de eerste
universiteiten een, niet aan aardse
grenzen gebonden, aangelegenheid van
het hoogste wetenschappelijke niveau.
67
