Duisburg
In het Kultur- und Stadthistorisches Museum
in Dortmund was de Mercator-schatkamer
dankzij sponsoringen professioneel vernieuwd,
met extra aandacht voor de (LED-)verlichting.
In dit permanente gebeuren zou het wel
gaan om alleen originele gedrukte kaarten
en globes van Mercator. Slechts in vitrines
vooraf lagen hier spulletjes als munten en
een biljet van 1000 BF met Mercator als
grote Belg. Toch hing er in de schatkamer
zelf van vriend Abraham Ortelius ook een
Antwerpse kaart uit 1584 van de Nederlanden
in de Romeinse tijd. Het thema was en is
de wereld als van buiten gezien de blauwe
planeet. Mercator projecteerde ook met name
voor scheepsnavigatie. Dat de westerse landen
er zodoende groter op terecht kwamen dan
de landen uit de derde wereld was niet zijn
bedoeling, zo zei rondleider Werner Pöhling
vooraf al. (Hij gaf nog af op andere suggesties
ter zake uit de jaren 80 in de VN!) De eerste
kaart die hij liet zien was van Duisburg
van 1566, en ook deze was niet van Gerard
Mercator, maar van zijn in Breda geboren
leerling Johan van den Kornput (1542-
1611). De stadskaart is volgens de huidige
normen metrisch precies en de veldwerken
ervoor bleven nog in het archief bewaard,
zo vernamen de DHC-ers instemmend.
Vragend naar welke Amsterdammer de
kaartenfabriek van zoon Rumold Mercator
kocht kreeg Pöhling net zoals bij Nederlanders
van buiten het vak de naam Blaeu te horen.
Hij reageerde nors: dat was een concurrent
en de koper was de Amsterdamse Vlaming
Jodocus Hondius (1563-1612)! Rond 1604
studeerde Hondius wiskunde in Leiden. Daar
kocht hij de koperplaten uit de nalatenschap.
Aangevuld met 36 nieuwe kaarten kwam in
1606 een uitgave van de ook in Duisburg
presente Mercator-Hondiusatlas op de
markt. Prachtig was niet alleen de standaard
presentatie van Pöhling, maar ook zijn reactie
op hem onbekende vragen. Op de vraag
naar het in alle exposities vóórkomen van
Mercatorglobes van 1541 gaf hij als antwoord:
dat was de printing-on-demand van weleer.
Waarom Mercatorkaarten zo actueel waren
wist hij ook: voordat er in Spanje een schip de
haven binnenliep werd de nieuw verworven
kusttopografie al gescand en per mail naar
Mercator gestuurd! Het klopte vast minder
precies dan dat van printing-on-demand,
maar de gang van zaken werd er duidelijk
mee. In een zwarte ruimte prijkten niet
alleen beamerbeelden, maar ook verlichte
wandspreuken van de (Lutherse) ketter
Mercator, zoals 'Durch mich leuchten auf
Karten des Himmels strahlende Bilder' en 'Des
Kosmos durchforschen liess mich des Himmels
Gunst'. Dat Mercator bijvoorbeeld ook een
belangrijke rol speelde in het Suske en Wiske-
album 'De mollige meivis' was in Duisburg
niet te vinden....
Tag der Vermessung und GI
Der 5. Marz 2012 als 500. Jahrestag der
Geburt Gerhard Mercators wurde vom
Comité de Liaison des Géomètres Euro-
péens (CLGE) zum ersten europaischen
Tag der Vermessung und Geolnformation
ausgerufen. (newsletter@vdv-online.de)
45
'Gerhard Mercator und der blaue Planet-
van de rook?
