Varia: ANP-radiobulletins
landmeetkunde en wiskunde. Maar niets is
minder waar: op de expositie worden ook
instrumenten getoond als microscopen,
preparatenkastjes, schedels, hersenen op sterk
water en een elektriseermachine. Maar voor de
lezers van dit tijdschrift zou de belangstelling
wel eens meer uit kunnen gaan naar astro
nomische en/of landmeetkundige instrumenten.
Uitgangspunt voor de expositie was de
zogenaamde 18de-eeuwse Newtoniaanse
wetenschap, waarbij werd afgestapt van de
bestudering van historische natuurweten
schappelijke teksten. Nieuw was het verlichte
ideaal van de empirische wiskundig berekende
wetenschap die voortaan het wereldbeeld ging
bepalen, aldus het artikel van de Leeuwarder
Courant. Dat betekende dat buiten de muren
van de universiteit ook wetenschap kon worden
uitgeoefend door niet-academici, zoals de
Friese "boerenprofessoren Ze stonden bekend
als uitstekende instrumentmakers en
wiskundigen, aldus conservator Marjan
Brouwer. Daardoor ontstonden ook contacten
van deze boerenprofessoren met de weten
schappelijke wereld van de Franeker Academie.
Naar aanleiding van een boek van professor
Van Swinden over het planetarium van Eisinga
ontstond er een levenslange vriendschap tussen
hen beiden. Veel getoonde objecten konden
geleend worden van verzamelingen als het
Planetarium Zuylenburgh en de privécollectie
van Bert Degenaar. Uit de eerste verzameling
zijn ook twee Hollandse Cirkels van Heindrich
Sneewins! Die Leeuwarder Courant van 30 juni
2012 had voorts ook nog een bijdrage over de
Bildtse zilveren globebeker, die normaliter ook
in het Martenamuseum is te bewonderen. Deze
40 cm hoge drinkbeker in globevorm is een
geschenk van boeren uit het Bildt vanwege hun
goede relatie met hun verpachter, de stad
Franeker. De beker is bedacht en mogelijk ook
vervaardigd door Pibo Gualtheri, nog ver voor
hij in 1631 werd benoemd tot landmeter.
Zoals gezegd nodigen de twee bijdragen uit tot
een bezoek aan het Martenamuseum. (Eigen
bezoek heeft inmiddels plaatsgevonden en heeft
een schat aan informatie en foto's opgeleverd.
Een verslag zal in een van de volgende
nummers van dit tijdschrift worden
gepubliceerd.)
(Henk Holsbrink)
De webstek www.anp.kb.nl geeft 1,5 miljoen
typoscripten, doorzoekbare ANP-radiobulletins
van 1937 tot 1984. Een woord als 'kadaster'
levert 40 treffers op, maar daar behoren
ook overvallen bij op de registers in een
kadasterkantoor in Palestina (1938) en op
wapens in een dito kantoor in Hollandia (1962).
'Landmeetkunde' komt onder meer voor in
een bericht over een congres in Scheveningen
in 1958, waarbij de Haagse burgemeester
Kolfschoten terecht zei dat de landmeetkunde
in letterlijke zin de weg gebaand heeft voor het
ontstaan en instandhouden van beschavingen
Ook een term als geodesie heeft tien treffers.
Schermerhorn sloeg in 1954 de eerste paal voor
een Delfts complex van ITC, Meetkundige
Dienst van de Rijkswaterstaat en KLM
Aerocarto, zo levert zoeken op 'Meetkundige
Dienst' onder meer op. Een bericht van
de opening van dat complex wordt hierbij
geplaatst, ook om de originele bewerkingen
te tonen. (Eerlijk gezegd ook om eraan te
herinneren dat het daar aan de Kanaalweg
niet altijd gras was...) Tot slot: zoeken op een
persoonsnaam kan natuurlijk ook, maar levert
meestal minder op dan bij (bijvoorbeeld)
Schermerhorn.
Adri den Boer
127
M Dut— Tfri Ébnd»n>»m
urn satcisa opl»J4,e<iB".ras
fcalk 5.11.5* 1500 lwihtbirt. 4*1 ft gaoparJ
Ijl 2*m la VJoiald tmj; bat slavr* gatoior gaOlaml TM) Ji»i
latirnfttlenala epialltiura-santra» Toor lucht tartaria*, tla
stanlngaj-lTolitlithaU «arl Tarrlslit 4trar ïjjua "onlaklljta
\Hu/
•roo-iaJi Pr la* Sarnhart. «bhMm - nad« 4« tastin laolia
uitmat In* tub hrt tutltnl Ata «31 aan mam aoaAt
I«onTtgallJt»!
laaTwuuid door is ultruatla* van hatJaptaiainga-eaotnB)
Tr-r hat laarUaahaa l»C«r. "Tla» a-ïldiari ar O0Ï 6 flat
snttas*!*» St.
■rUita-b-lrl jt
