Reactie
Astronomische plaatsbepaling,
kaartprojecties en hydrografie
De artikelen van dhr J.M. Mohnnann (JM)
in DHC 2012-2 en 3 zijn voor mij aanleiding
tot een aantal opmerkingen. Ik heb het gevoel
dat JM weliswaar (al jaren) veel energie en
feitenmateriaal in z'n artikelen stopt, maar
desondanks twijfel schept, doordat zijn
constateringen, bewoordingen of conclusies
soms lijken te wringen met mijn eigen
kennis, ervaring of de dagelijkse praktijk. De
aangehaalde wetenschappelijke publicaties
zullen vast correct zijn, maar kunnen wel
verkeerd gelezen of geïnterpreteerd worden,
zoals ik nu enkele malen heb geconstateerd.
1Op pag. 63 (2012-2) wordt als (blijvend)
voordeel van de Mercatorprojectie
genoemd, dat de kortste afstand tussen
twee punten op deze kaart een rechte lijn
is, de 'loxodroom'. Het is echter algemeen
bekend, dat op de Mercatorkaart de kortste
afstand tussen twee punten (de grootcirkel)
een kromme lijn is. Een loxodroom of
koerslijn is een "gebogen lijn op aarde die
gelijke hoeken maakt met alle meridianen".
En die lijn is op de (Mercator-)kaart wel
een rechte lijn, maar levert niet de kortste
afstand.
2. Op pag. 63 moet een plaatje van een
zeekaart uit 1513 aantonen dat Rodrigues
"de kwadratuur van de cirkel" gebruikte
bij de constructie van z'n zeekaarten,
terwijl JM op pag. 97 (2012-3) aansluitend
vindt dat "het niet verrassend is, als we
goed naar deportolaan-achtige kaarten
kijken, dat hier al overduidelijk gebruik
gemaakt wordt van de kwadratuur van
de cirkel met oriëntatie op de Poolster
In beide illustraties is echter geheel geen
(of nauwelijks) geografie te ontdekken,
evenmin als een schaalaanduiding of een
lengte- dan wel breedteschaal. Hierbij kan
de cirkel dan ook niets te maken hebben
met de "constructie van de zeekaart".
Los daarvan heeft de cirkel niet hetzelfde
oppervlak als het ingetekende vierkant
Ook op pag. 63 verwijst JM naar noot
Yl'PHij (Edw Wright) projecteerde de
vierkanten van de kwadratuur van de cirkel,
als een grid, precies tussen de lengte- en
breedtelijnen; dit wordt de Wright-
166
(dit kan gemakkelijk nagemeten worden).
En dat is juist de kern van het verschijnsel
"kwadratuur van de cirkel".
Verschil tussen twee vierkanten, bij gelijke cirkel
Opbouw kaart Edw. Wright
