hMï'm
Varia: Terris Novalis
Koning goed voorbereid
gl
van Nederland was het bij het Kadaster
usance de meetploegen mede uit te rusten
met een polsstok. Op de hierbij afgedrukte
foto van een Kadaster-VW, chauffeur Foppe
Kooistra en een onbekende stagiair is te zien
hoe de polsstok op de imperiaal wel enigszins
gelijkenis vertoont met de stokken van de
kunstwerken van Rembrandt en Gomes. Hoe
een en ander ook moge zijn geweest, de op
prent en kunstwerk afgebeelde stokken werden
kennelijk in hun soort als gereedschappen van
landmeters beschouwd.
Slot
Op bladzijde 24 van de bijdrage van Van der
Plaats uit 1889 wordt het resultaat van de
berekening door Snellius in 1617 van de lengte
van 1 breedtegraad tussen Alkmaar en Leiden
vermeld met een lengte van 28510 roeden.
Om de lezer een oordeel te kunnen geven over
de precisie van Snellius: vermenigvuldigd
met een roedelengte van 3.767 meter en 360
graden is het resultaat een aardomtrek van
38.866 kilometer, hetgeen nogal korter is dan
de nu bekende omtrek van 40.075 km. Ten
slotte blijft het erg toevallig dat Snellius de
basis tc heeft gemeten in 1616. Dat is het jaar
waarop de werken van Copernicus op de index
van de inquisitie werden geplaatst. Snellius
had, in tegenstelling tot in de rest van Europa
in de Nederlanden de vrijheid er een ander
wereldbeeld op na te houden, zodat hij in
volle vrijheid zijn metingen en berekeningen
van de omtrek van de aarde kon voltooien en
publiceren in "Eratosthenes Batavus De Terrae
ambitus vera quantitate" (De Nederlandsche
Eratosthenes: over de ware grootte van den
omtrek der aarde).
K?
'Nieuw Land' is niet alleen een erfgoed
centrum in Lelystad, maar ook een openbaar
kunstwerk in Consett, Durham (UK). Tony
Cragg maakte het in 1997 met als afmetingen:
theodoliet 560 x 280 cm en waterpasinstrument
545 x 320 cm. Een bronbeschrijving: 'Giant
versions of two nineteenth-century surveyor's
instruments in stainless steel, a theodolite
(used for measuring horizontal angles) and a
level (used for establishing the relationship
between a surface to the horizontal). The base
of the theodolite has been fitted with steel
representations of severed limbs, a human
hand, a horse's foot and the foot of a lizard-like
creature. The level stands on a horse's foot, a
lion's paw and the foot of a lizard-like creature.
The two pieces are positioned slightly apart
and stand on the site of the former Consett
steelworks beside the Sustrans C2C cycle path.'
(www. vads. ac. uk)
47
Henk Holsbrink
i
Op 25 april 1996 bezocht prins Willem-Alexander als 'voorbereiding op
zijn toekomstig koningschap' de Meetkundige Dienst van de Rijkswaterstaat
in Delft. Hoofdingenieur-directeur ir. Evert Riedstra schonk hem onder
toeziend oog van dr.ir. Frits Brouwer een 19de-eeuwse equerre.
Adri den Boer legde het vast.
(Geodesia 1996-7/8, p. 336)
