W
MAPPING THE
MOUNTAINS
de tegenhanger daarvan voor mij wel nieuw:
'The Ordnance Datum (the 0 metres height on
UK maps) is the mean sea-level measured at
Newlyn in Cornwall between 1915 and 1921.'
Het is een voorbeeldig informatief katern.
Adri den Boer
C.M. Hogenstijn, Een perfecte landcaerte
van Overijssel: de kaarten van Overijssel
door Nicolaas ten Have in het licht van hun
tijd, Kampen: IJsselacademie, 2012,119pag.,
ISBN9789066972292, €34,95
Een perfecte lantcaerte van Overijssel", in:
De Twentsche Courant Tubantia, 20 februari
2013
Het door mijn zoon Ale Holsbrink toegezonden
krantenartikel met als onderwerp deze "land
caerte" leidde tot dit schrijven. Het artikel in
Tubantia begint met een verklaring van wat
de aanleiding was om destijds een atlas te
vervaardigen. En wel omdat er "questieuse
limiten" en provinciale grensbelangen in de
omgeving van Steenwijk waren, en ook omdat
er meningsverschillen waren over de grenzen
met het graafschap Bentheim. De opdracht om
de atlas met een "perfecte lantcaert" te maken
ging naar Nicolaas ten Have, rector van de
Latijnse school in Zwolle en een deskundig
landmeter. Teeling vermeldde zijn naam als
leraar "landmeetkunst" te Zwolle, die een
landmetersleerboek deed verschijnen in 1641.1
In 1648 verscheen genoemde atlas onder de
naam "Transissalania Provincia".
Clemens M. Hogenstijn is de auteur van
een nieuw boek over genoemde kaart, dat er
op wijst dat de kaart een lange levensduur
had en nog tot aan de Napoleontische tijd in
gebruik zou blijven. Het geheim van die lange
levensduur zou waarschijnlijk kunnen liggen
in de grote nauwkeurigheid van de metingen
van Ten Have, die de kaarten zo betrouwbaar
maakten. Van 1644 tot 1648 werkte landmeter
Ten Have aan het origineel van die kaart. De
auteur beschrijft in zijn boek uitvoerig wat
deze landmeter destijds heeft afgebeeld op zijn
kaart, zoals de ligging van steden, rivieren,
de grenzen van richterambten, kastelen,
kloosters en havezaten. Heel bijzonder is dat
voor de eerste keer de grenzen van de sinds
1528 zelfstandig fungerende bestuurseenheid
'Overijssel' duidelijk op een kaart werden
weergegeven. Het is de moeite waard om
een aantal zaken te noemen die niet in de
bijdrage van Tubantia werd vermeld. Om
te beginnen werd al niet vermeld dat de
getekende kaart in 1648 werd gedrukt en
uitgevoerd als zogenaamd landtafereel, een
wandkaart op een schaal van circa 1:100.000
met een totale afmeting van 101 bij 139.5 cm,
met aan weerszijden een beschrijving van de
provincie en onderlangs de plattegrondjes van
de zeven belangrijkste steden van Overijssel.
De kaart was één van de laatste, maar ook één
van de mooiste gewestkaarten van die tijd,
aldus Hogenstijn. Van landmeter Ten Have
is in "Wie is wie in Overijssel" zeer veel te
vinden over zijn leven en werken. Tubantia
vermeldde ook niet, dat hij in 1604 in Zwolle
95
Rjj3 Ordnance
iN.^iwcuiH»ivw£ti Ssst=f Survey
THE STORY OF
BRITISH M AFMAKING
1 P. S. Teeling Repertorium enz., Kadaster Apeldoorn, 1981
