Eind goed al goed, zou men denken; Knight
had echter zijn geld belegd in een mijnbouw-
project, dat mislukte, zodat hij door vrienden
financieel ondersteund moest worden om zijn
schulden af te lossen. Hij werd bibliothecaris
bij het in 1759 geopende British Museum,
waar in de kelder zijn magnetiseermacliine
stond opgesteld. In 1772 stierf hij in het mu
seum als een verbitterd mens.
In hetzelfde jaar onthulde zijn executeur-testa
mentair het grote geheim van de magnetiseer
macliine. Het werd in 1776 in het gezagheb
bende tijdschrift Philosophical Transactions
van de Royal Society gepubliceerd.
Het geheim samengevat:
Hij stapelde op twee karretjes een aantal mag
netische stalen staven, op ieder 240 in de juiste
volgorde, zodat hij twee verrijdbare krachtige
magneetblokken kreeg. Deze bracht hij met de
aantrekkende polen op korte afstand van elkaar
en in de tussenruimte werden de stalen staven
of de naalden gelegd, de naalden bevonden
zich in een houten beschennbakje, zodat ze
niet rechtstreeks tegen een van de blokken aan
schoten en er niet meer af te krijgen waren.
Voor het magnetisch opfrissen van bestaande
kompassen kon het gehele toestel ertussen
gezet worden. Het gewicht van de twee wagen
tjes samen was ca. 500 kg.1
Opmerkingen
1. De prijs van het Kniglit-kompas was 2 L
05 Sh. Veel klanten vonden dit buitensporig
duur, daar de gewone mit-kompassen ca. 5 Sh
kostten. In de prijslijst van Georg Adams Jr.
van 1791 vinden we voor een Knight's stuur-
kompas 2 L 12 Sh 06 P en voor een Knight's
azimuthkompas 5 L 15 Sh 06 P. De azimuth-
inrichting had Smeaton erbij ontworpen. Hier
was dus geen sprake van prijsopdrijving, het
toestel was door z'n uitvoering zo kostbaar.
In de top van het ivoren hoedje, dat op de spil
hing, was bijvoorbeeld een agaat aangebracht
om slijtage in het draaipunt tegen te gaan.
2. Het feit, dat op het eind van zijn leven zijn
machine in de kelder van het museum stond
duidt er op, dat hij ook zijn agent Adams niet
ingelicht had en dus het magnetiseren zelf
bleef doen.
3. Vermoedelijk was de onthulling van het
geheim direct na zijn dood het gevolg van een
afspraak met de Board of Longitude, want
doorgaans kreeg men een prijs wanneer men
het geheim met anderen deelde. Zo ontving in
1777 Jesse Ramsden een beloning van 165 L
voor de door hem ontwikkelde verdeelmachine
onder het beding, dat hij zijn kermis moest pu
bliceren en indien gewenst voor een schappe
lijke prijs het werk voor zijn collega's diende
uit te voeren.
Twee eeuwen later
Op de foto ziet men een elektrisch magneti-
seerapparaat zoals dat rond 1980 bij het Oost-
Duitse leger in gebruik was. De fabrikant is
niet bekend. De voeding is 8 volt gelijkstroom.
De instmcties staan in het deksel. Het apparaat
kan bij gebrnik gewoon in het kistje blijven
zitten.
De kistafmetingen zijn 17,7 x 10,7 met een
hoogte van 11,1 cm. Gezamenlijk gewicht is
3,1 kg. Naalden van 35 mm. en 60 mm. kun
nen hiermee gemagnetiseerd worden. Men legt
de naald op de voorgeschreven plaats, de knop
6 seconden ingedrukt houden en het proces is
voltooid.
Op de zijkant staat venneld: fiïfA (Nationale
Volksannee van de DDR) Tvp NK-02 Nr. 0618.
1 Alan Gurney, Der Kompass, Bielefeld 2010, p.97-129
Oost-Duits elektrisch magnetiseerapparaat van mnd
1980 (coll. en foto auteur
24
