Middeleeuwse zeekaarten
MAS, Antwerpen: deze Hollandse cirkel
uit 1639 is spijtig genoeg niet compleet.
De verticale vizieren met richtdraden en
de kompasnaald zijn niet meer aanwezig.
Gelukkig is de zomiewijzer nog intact.
Hij heeft alle uurcijfers van 4 uur 's
morgens tot 8 uur 's avonds. De initialen
van de vermoedelijke bouwer zijn ADC.
Afmetingen: 65 ïmn hoog, diameter
325 mm. Overdracht van Stedelijke
Nijverheidsschool (Antwerpen) op 13
januari 1960.
Referenties
- H.C. Pouls, De landmeter Jan Pietersz. Dou
en de Hollandse Cirkel, Delft 2004
- http://telescript.denayer.wenk.be/2010-ll/
b4b/public_html/heen. shtml
Jeroen Mohrmann
InDHC 2012-3 p. 94-101 is uiteengezet
dat oceaanvaarders overstaken op basis van
astronomische plaatsbepalingen. De enige
mogelijkheid om daarna een specifieke
ankerplaats, handelspost of zeeëngte temg
te vinden was om op de hoogte te zijn van
de geografische positie ervan en de survey's
rondom deze (zee)plaats. Aangetoond zal
w orden dat al vanaf de eerste portolaankaarten
de astronomische plaatsbepaling een
onmisbaar element bij het construeren van
zeekaarten was. Met de astronomische
plaatsbepaling als uitgangspunt is het niet
verwonderlijk dat vanaf ca. 1275 op zeekaarten
de kwadratuur van de cirkel temg te vinden is.
Zie DHC 2012-3 p. 97.
De zodiac als meetbasis voor de absolute tijd,
benodigd voor het bepalen van geografische
posities1
De sterposities, gevisualiseerd door de zodiac/
dierenriem, waren niet alleen bij de oude
Grieken bekend, maar ook bij ver buiten
Europa gelegen oude culturen, zoals die van
de Maya's en de Chinezen. Dezen gingen
van dezelfde sterren uit, maar kozen een
eigen nulmeridiaan en vulden hun eigen,
mythologische figuren in.2 DHC 2003-3 p. 95
4
1 Otto E, Neugebauer, A history of ancient mathematical astronomy, 1975; Gary D. Thompson, Origin of the Zodiac. The entry of Arabic
star names into Europe, 2012; Journal for the history of astronomy, 44 jaargangen, waarbij een artikel (augustus 2012), geschreven door
Matthieu Husson, Ways to read a table: reading and interpolation techniques in canons of early 14the century double-argument tables p.
299-319, laat zien dat middeleeuwse sterrentafels nog steeds een onderwerp van studie zijn.
2 Harvey M. en Victoria Bricker, Astronomy in the Maya codices, 2011Hierin worden de vaste sterren, de dierenriem van de Maya's
ontrafeld en vergeleken met onze dierenriem; John M. Steele, Calendars and Years: Astronomy and time in the Ancient Near East,
2007, en het vervolg hierop: Calendars and Years II. Astronomy and time in the Ancient and Medieval world, 2011Hierin komen
vergelijkenderwijs vele oude culturen met hun vaste sterren aan de orde.
