andere woorden: op zijn eerste oversteek
over de Atlantische oceaan was Columbus
astronomisch gezien uitstekend voorbereid.
Al vele eeuwen vóór Columbus waren
astronomen en wiskundigen het erover eens
dat de aarde bolvormig was, dat de zon, de
maan en de vaste sterren de meetbasis voor de
absolute tijd vormden en dat de totale tijd voor
de temgkeer van dezelfde sterconfiguratie,
de dierenriem, volgens de berekening van
Hipparches (ca. 100 v. Chr.365 dagen
bedroeg. Voor de omtrek van de aarde,
berekend met Alexandrië als nulmeridiaan,
werd 38.640 km aangehouden, terwijl we nu
rekenen met een omtrek van ca. 40.000 km.
Uit het bovenstaande is te concluderen dat
het gangbare verhaal dat Columbus dacht
dat de aarde plat was door ongeletterden
de wereld is ingestuurd.7 De belangrijkste
wetenschappelijke bronnen voor deze
conclusie zijn te vinden in de zich al snel over
heel Europa verspreidende universiteiten.
(Zie toelichting tabel 1.)
Toegepaste astronomie en wiskunde,
onmisbaar voor de astronomische
plaatsbepaling
Het Vaticaan als centrum voor het verzamelen
en uitdragen van kennis speelde hierbij al vóór
de 10de eeuw een voortrekkersrol. De oudste
Vaticaanse sterrentafel, de Codex Vaticanus
Graecus 1291, is van ca. 820 na Chr. Dit jaartal
komt al dichtbij de oudste bewaard gebleven
astrolabe, beschreven door David A. King uit
de achtste eeuw. (Zie noot 19.) Het Vaticaan
werd met de kennis van astronomie op de voet
gevolgd door Venetië, dat in de periode 1000-
1500 met zijn beroemde navigatieschool de
Europese handel met het Oosten beheerste.
Venetië rekende de Spaanse Alfonsinetafels
om naar zijn eigen nulmeridiaan. Hierna kwam
de Spaanse vertaalschool te Toledo en de,
eveneens Spaanse, navigatieschool te Mallorca
in 1346 tot volle bloei.8
ltan rotaftt «rüUJwl zodiac riofi
one resolution |Ktr year
one rrvolaiion per day
Werking van het middeleeuwse astronomische uurwerk: één wijzer met in de binnenring de stand van de
dierenriem ofwel de maand van het jaar. In de buitenring wordt gelijktijdig de dag van dat jaar aangegeven
en met de excentrisch gelegen ring, links om het midden, wordt het uur in het overeenkomstige etmaal
weergegeven. Ernaast Dondi 's astrnrium uit 1344. Zie tabel 1 tegel Padua.
7 Patrick Gautier-Dalché schrijft hetzelfde, doch formeler:"Aucun savant médiéval n'a jamais soutenu l'idée d'uneterre platte." Ga utier-
Dalché is vooral bekend als hoofdredacteur van de multidisciplinair geschreven boekenserie Terrarum Orbis.
8 De Spaanse koning Alfonso X (1221-1284) was een grote promotor van astronomie en wiskunde, waardoor vele Arabische
manuscripten vertaald werden en o.a. omgezet werden naar de zogeheten Alfonsinetafels, Deze tafels waren onmisbaar bij het
vinden van sterren, het meten van hoeken en het vervolgens berekenen van een geografische plaats.
6
