Deze werden verticaal ingemetseld en gevuld
met lood, waarin een bronzen stift met kruis
snede het juist punt aangaf. In 1806 echter trok
Napoleon naar Pruisen op en het hertogdom
Saksen-Gotha-Altenburg wilde daarbij dat
haar neutraliteit onomstreden was. De inge
metselde kanonnen zou men als verborgen
oorlogsmateriaal kunnen zien. 'Onmiddellijk
werden arbeiders uitgezonden om het metsel
werk te slopen en de kanonlopen te verwijde
ren. Zo eindigde de eerste Duitse graadme
ting', aldus Meertens. Bij meten voor het
primaire driehoeksnet staan pijlers en signalen
afgebeeld, maar ook een 'ladderverkenning'
voorafgaand aan een signaalbouw. Bij de me
tingen van lagere orde komen zelfs de KAD-
en WAT-stenen van Kadaster en Waterstaat
aan de orde. Bij plaatsbepaling geldt dat ook
voor 'het in de afgelopen wereldoorlog ont
wikkelde deccasysteem' en Slioran (short
range navigation). 'De gevolgen van deze
Engelse uitvindingen zijn nog niet te overzien,
maar dat ze een belangrijke rol zullen gaan
spelen in de landmeetkunde staat wel vast',
aldus de slotzin van Meertens.
Recensent N.D. Haasbroek was in 1949 vol lof
over de uitgave met onder andere 93 figuren,
al vond hij wel dat de voorliefde van Meertens
voor de RD openbaar kwam. Iets minder over
de basismeting bij Stroe en iets meer over
hoogtemeting was hem (en mij) welkom ge
weest. Haasbroek vond het ook jammer dat
Meertens de ongebruikelijke naam stiftstang
voor de omlooparm van de poolplanimeter
gebruikte!8 Al is het kort en in de paragraaf
'Topografische kaarten': hoogtemeting sec
wordt wel behandeld. Van de trigonometri
sche, de barometrische en die met waterpas
sing prijkt bij de laatste een schematische te
kening. De afkorting N. A.P. komt eenmaal in
het boek voor en puur vanwege de basis Stroe:
'De hoogteligging van de basis wordt door
Op C5-1 staat een foto van J.M. (nietJ.H.) Tienstra
achterop, op C5~2 alleen tekst
'Ladderverkenning' voor signaalbouw bij RD uit
C5-1
Geodesie, een woord dot lellerlijk een *©rdelon der landen te
kennen geeft, wordt gebruikt lit de betekenis Tan oardmect-
kunde. De eerste opgave in de geodesie is bet bepalen van vorm
en nfnuding der aarde. De geodesie heeft meer betekenis voor de
techniek en het maatschappelijk leven door de tweede opgave,
n.l. liet leveren van een afbeelding van hel aardoppervlak.
Dc volgende onderwerpen zullen in deze afdeling in éCn of
moer deeltjes besproken worden;
Fotogrnuimetriej Astrogeodoiio; Grondboekstelscls en kadaster.
Zie voor verdere inlichtingen omtrent de Servire Encyclopaedic
bladzijde 1 en 2 van dit boekje.
PROF. J. H, T1ENSTRA
REDACTEUR AFDELING GEODESIE
8 Tijdschrift voor K&L 1949, p. 291 e.v.
56
