Voor u gelezen
Herman Langeveld, De man die in de put
sprong - Willem Schermerhorn 189-1-1977,
ISBN 978 90 895 3277 0, uitgeverij Boom
Amsterdam 2014624p., 35,-
Deze boekbespreking in De Hollandse Cirkel
heeft als invalshoek de geodetische kant van
het leven van Willem Schermerhorn. Immers,
een legendarische figuur is hij reeds wegens
zijn rol in de ontwikkeling van de Nederlandse
geodesie, en zijn reputatie leeft tot op heden
voort in verhalen en herinneringen van tijd- en
vakgenoten. Daarbij zijn allen zich ervan be
wust dat hij daarnaast ook een spraakmakend
politicus is geweest, ja, zelfs Nederlands hoog
ste politieke ambt heeft bekleed - zij het kort.
Heel opmerkelijk is dat deze politieke periode
lag tussen twee periodes waarin hij grootse
pioniersdaden verrichtte in het vakgebied:
ervóór het bouwen van een 'geodetisch impe
rium' (zoals een van de hoofdstukken van het
boek heet) en erna het stichten en opbouwen
van het ITC.
Het lezen van Langevelds biografie is voor
geodeten en betrokkenen bij dat vakgebied een
dubbel genoegen. Want weliswaar is natuurlijk
Schermerhorns loopbaan onder die vakgeno
ten in grote lijnen haast overbekend, toch ko
men er heel wat zaken en achtergronden aan
bod waarvan de lezer opkijkt, en van afkomst
en jeugd was niets bekend; anderzijds is het
werk een grondige en uiterst boeiende opfris
cursus inzake de Duitse bezetting, de eerste
fase van de naoorlogse politieke geschiedenis
(waaronder oprichting en eerste jaren van de
PvdA) en de dekolonisatie van Nederlands-
Indië. De biograaf stelt dat Schermerhorn poli
tiek gezien "uit het niets kwam". Dat is wat
kras gesteld, in ieder geval geeft hij ruim
schoots aan waar de wortels van Schermer
horns politieke belangstelling lagen: in het ou
derlijk gezin, zijn studententijd (de VCSB) en
tijdens zijn leven als jong ingenieur (bestuur
VPRO, Eenheid Door Democratie).
De loopbaan in de geodesie/luchtkaartering
komt aan bod in de hoofdstukken 2, 'Bouwer
van een geodetisch imperium 1918-1940', en 3.
'Luchtkaartering 1920-1940'. Het blijft een
fascinerend verhaal hoe de jonge Schermer
horn, bijna uit het niets, een heel conglomeraat
van bedrijven en instellingen uit de grond
stampte. Richtte hij al kort na zijn afstuderen
in 1918 (op dezelfde dag als medestudent ci
viele techniek Anton Mussert!) een 'particu
lier bureau' op - het eerste in Nederland dat
werkte op wetenschappelijk niveau (1920) - hij
werd ook de initiator van het ontstaan van de
Meetkundige Dienst (MD) van de Rijkswater
staat (1931) en zette de KLM op het spoor van
de fotogrammetrische luchtkaartering. Na
1950 kwam daar nog het ITC bij. De lezer
maakt in detail mee hoe hij in de jaren 20 zijn
netwerk bouwde waarop dit alles was geba-
DE MAN DIE
IN DE PUT SPRONG
81
HERMAN LANGEVELD
WILLEM SCHERMERHORN 1894-1977
Boom
