E VCLIDIS.
wijs in Euclides en tot toepassing daarvan in
de praktijk.7
Pag. 33- -18 'Handelingen des Passers' naar
Euclides e.a.
Na een blanco pagina 32 volgen met veelal
getekende constructies de 'Handelingen des
Passers. Propositien der Handelingen des Pas
sers, uijt de ses Eerste Boeken Euclides bene
vens eenige anderen'. De pagina's 45-48 zijn
blanco en de Handelingen lijken afgebroken.
De 'Elementen' (Grieks: Etoi/hio. - Stoicheia)
is een meet- en rekenkundig verzamelwerk,
bestaande uit dertien boeken, geschreven door
de Hellenistische wiskundige Euclides te
Alexandrië in het begin van de derde eeuw
voor Christus.8 Hierin verzamelde en formali
seerde hij 468 wiskundige bewijzen die in de
eeuwen daarvoor reeds door andere wiskundi
gen waren gevonden. Voor de meetkundige
bewijzen mag men gebruikmaken van een
passer en een liniaal, waarmee niet wordt ge
meten. De eerste gedrukte uitgave verscheen
in 1482. Sinds die tijd is het werk in vele talen
vertaald en in ongeveer duizend verschillende
edities gepubliceerd. 'Geometra' Claes Jansz
Vooght verzorgde de eerste volledige Neder-
De fes ecrfte Boecken
Van de beginfclen cndc fondamen
ten der Geometrie.
XBaer tm öhtbocrljnnn mu'aijemtfn'rfjebtn/
npt bi ftltt JJotrtmt gtimurfcm s KBltfgalxtt tu
jSptnrnin «uomtttiirtjtftoimro/alB'ttnalJrn/
bnanortm/ t'fomnibotgijtn'artrMfecw
Dmwnj[&8alöi0[|tn/mbt bttUit.
lm PttTitttooti Do*, bet dabt
Stptxn ïanbntirttritüie cafjiuottat.
23p Willem Unfz.Blacuw op't tBater/tnöe bet;
guit» Anno i i f.
J.P. Don, De ses eerste Boecken Eaclidis,
Amsterdam 1626
landse vertaling in 1695, maar landmeter Jan
P. Dou was hem al voorgegaan met de eerste
zes delen. Verwijst pagina 33 daarnaar?
Slot
Samengevat gaat het handschrift over wis
kunde, die van groot belang is voor een land
meter, maar is het geen specifiek landmeet
kundig werk: het is meer 'geometry dan
surveying', behalve het gedicht van landmeter
Van Nispen en de start van het voorwoord van
de Definities. Naar de geometrieliefhebber G.
van der Mee - geen landmeter of militair inge
nieur - moet nog nader onderzoek worden ge
daan. Tips zijn welkom!
J.P. Dou naarPouls (www.ncgeo.nl)
103
Owebcfct, vctdiert tndt uytgbelej*tot vor<?crin-
gie, code ocffmlnghc, vin alle ]fc:g:cnghe lief
hebbers der fdwt-vrjTr Conuc.
Door
mem Itnfu»enie verbeten e^tafgeieri ie bjgbt-
1teeekde metubcienmate gncien is Ctemitrifcbe
fiffttrt» breeder vtreUen ende vermeerden deer
denftlttu jhabtMT.
To* AustckDam
7 Willem Otterspeer, Groepsportret met dame II. De vesting van de macht. De Leidse universiteit, 1673-1775, Amsterdam 2002
8 In het Nederlands op: www.pandd.demon.nl/elementen.htm
