Atlas der Stadslanden van Groningen (1)
Onlangs kocht ik een eerste druk van "De
Atlas der Stadslanden van Groningen" (1724-
1729).1 Deze druk - genegeerd in Geodesia -
werd in 1997 uitgegeven naar aanleiding van
de opening van het nieuwe onderkomen van
het Rijks- en Gemeentearchief van Groningen.
De Atlas geeft tevens een goed beeld van de
'belangenverstrengeling van Stad en Lande' en
is een weergave van wat de stad Groningen in
de Ommelanden deels al vóór 1594 in eigen
dom had. Bij de uitgetekende eigendommen
van 'Stad' behoorden echter ook voor onge
veer de helft de na de Reformatie geconfis
queerde kloostereigendommen, groot ca. 2500
gras, ruim 1200 ha.
Voorwoord Atlas
Na een voorwoord van de gemeentearchivaris
van Groningen, drs. J. van den Broek, volgt
een inleiding door de bewerker en auteur
Meindert Schroor, die verwijst naarHindrik
Warners Folckers als de landmeter-tekenaar
van het merendeel van de kaarten van de At
las. Hij vermeldt dat analoog aan het origineel
deze uitgifte begint met een tekstdeel en een
uit twee delen bestaande algemene inleiding.
Het tweede deel van deze algemene inleiding
omvat een beschrijving van de inhoud van de
70 afgebeelde kaarten. De eigenlijke atlas be
gint daarna met een titelpagina met een fraaie
cartouche. Hieruit blijkt dat de landmeter H.W.
Folckers de maker was van 55 van de 70 kaar
ten. Geboren in Coevorden in 1709, ontving
Folckers op 22 december 1721 de promotie tot
landmeter en ingenieur vestingbouw aan de
Universiteit van Franeker. Al spoedig na de
uitreiking van zijn bul was Folckers werkzaam
als landmeter, toen hij in 1723 een kaart
maakte van de Pekelder venen. Daarna kwam
ervan dé Stad een grootse opdracht, en wel
om kaarten van de Stadslanden te vervaardi
gen. De opdracht werd verstrekt aan ingenieur
Folckers door Raad en Burgemeesteren van de
stad Groningen bij resolutie van 15 februari
1724.
Folckers overleed te Groningen in 1730.2
Meindert Schroor noemde hem "de meest pro
ductieve pre-kadastrale kaarttekenaar van de
toenmalige republiek". Hij maakte van 1723-
1729 met anderen de 63 kaarten van de origi
nele omvang van de Atlas van de eigendom
men van de stad Groningen, een bezit met een
oppervlakte van ongeveer 4700 ha. Hieraan
Henk Holsbrink
ClSKCtfVoeirfet''
BBwPjii Ah Mtiu PUn;i".T. n wj
SI rlW l«a>ru frblff* tl Otfefimfetf a
rg» Wr. Ahtr» Ut Wh frfrr VC
nWwi. li w. «rt M s -
■t" ItlfrdWm U AbéViWio I, BC>
miAII'.VPk.w iDW kfN Gi: - .B
C NCIIIITFSS.
Wit Dl R\
Cs.liji;Ilrmi P».a.(Iimiri|«
Wt* Wn .,1«, f>.W V, Krt>rm-»r
jCURiifiM aiW.rWi
W l«Wa bird fl.
Mgterdrwtn
W-f-Vq ,VrV,#n,.
L-ty(|^"W,W|rtw «rlj«i,ll«
1m C.„
Titelpagina Groot Caarteboek van alle stads-
plaatsèn en losse landen geleegen in de Oldambte,
Goregt, Sappemeerende Omlanden door H.W.
Folckers, collectie RHC Groninger Archieven
(1536-5256)
1 Meindert Schroor, De Atlas der Stadslanden van Groningen, Groningen 1997
2 P.S. Teeling, Repertorium enz., Apeldoorn 1981
94
