BEHOEDZAAM
BESTUUR
print! De bewindsman benadrukte meer dat
zijn Zuid-Holland al een megaprovincie was.
De bewuste foto staat bij de paragraaf
'Metingen in het veld' in het hoofdstuk
'Werken in de buitendienst'. 'Tot in de jaren
80 trokken provinciale landmeters 's zomers
het veld in om dijken te meten; in de winter
maanden werkten zij de resultaten uit in kaar
ten en dijkprofielen. Zo hield de provincie
waterstaatkundig de vinger aan de pols.'
Tegenwoordig mogen de waterschappen net
zoals slagers hun eigen vlees keuren.
Die taakverplaatsing was een onderdeel van
de afbouw van de Provinciale Waterstaat in
Zuid-Holland (1875-1986). Inde hoogtijdagen
rond 1970 had die nog duizend mensen in
dienst en vele districtskantoren. (In 1864 had
Thorbecke de provincies meegedeeld dat de
Rijkswaterstaat zou worden gereorganiseerd.
Hij gaf daarbij de overweging om eigen dien
sten te starten. Gelderland en Groningen wa
ren de eerste die hierop direct positief reageer
den. In 1875 volgde Zuid-Holland. De laatste
provincies waren in 1881 alsnog genoodzaakt
om een eigen waterstaatsdienst te stichten. De
eerdere diensten van Rijkswaterstaat [RWS]
waren voor de provincies erg voordelig.) Het
eerste hoofdstuk van het boek al is getiteld
'De provincie in kaart'. Naast eigen kaarten
staan daarin ook een kadastraal minuutplan en
een dito verzamelkaart afgebeeld. De correcte
paragraaf daarbij eindigt met de volzin: Het
kadaster bestaat nog altijd.In het hoofdstuk
over politiek en bestuur blijkt nog dat gouver
neur Van der Duyn van Maasdam de koning
meldde dat er betere landmeters nodig waren
toen het kadastraal werk in de steden begon!
Na WOU was de provinciale kaartproductie
geconcentreerd in twee diensten, de Provinci
ale Planologische Dienst (PPD) en de Provin
ciale Waterstaat (PWS), in de jaren 80 opge
gaan in respectievelijk de diensten Ruimte en
Groen (PPD) en Milieu (PWS). Aardig is een
foto van een installatie voor de fotografische
reproductie van kaarten bij deze provincie uit
1966, met twee mannen in witte jassen! 'Het
actualiseren van kaarten was nu relatief wei
nig werk' is de conclusie van de opkomst van
de automatisering in de jaren 90. De dynami
sche kaarten die deze provincie nu produceert
zijn via internet te raadplegen. ('Ze worden
continu bijgehouden en zijn dus altijd actu
eel. Een hoofdtaak van de tekenkamer van de
PWS was de vervaardiging van een Provinci
ale Waterstaatskaart, terwijl van 1865-1992
RWS al een nationale Waterstaatskaart maak
te. Zuid-Hollands provinciale 'Ferwerdakaart'
van na 1954 was een werkkaart. 'Omdat hij in
zwart-wit was uitgevoerd, konden de water-
staatsambtenaren er makkelijker aantekenin
gen op maken dan op de officiële, in kleur uit
gevoerde kaart van Rijkswaterstaataldus een
uitleg. Rond 1975 verscheen de provinciale
kaart toch ook met aparte kleuren voor polder-
grenzen en voor polder- en boezemwateren.
Beginjaren 90 gold vrij plots: 'De politiek zag
te veel overlap met andere waterstaatskaarten
en zette vraagtekens bij het kostbare project.
Gezien de autonomie snap ik deze vervolgzin
niet: 'Tien jaar later hakte het Rijk de knoop
door en maakte een einde aan de Provinciale
Waterstaatskaart.De Waterstaatskaart van
RWS sneuvelde in 1992 al. Zeker in Zuid-Hol
land hadden verder de hoogheemraadschappen
de oudste cartografische traditie en vond me
dio 1975 ook nog 'polderconcentratie' naar
deze openbare lichamen plaats. (Als ik dit in
170
