If nische Werkzaamheden van het Kadaster (HTWK) en de twee voorlopers ervan uit 1812 en 1875 weer wel in de lijst zijn opgenomen, ondanks het feit dat ook bij deze werken het landmeten slechts een onderdeel van de wer ken vormt en de werken op zichzelf geen leer boeken zijn voor het onderricht in deze. Het belang ervan echter voor de kadastrale werk zaamheden deed mij besluiten ze wel mee te nemen. Puur rekenkundige landmeetwerken, zoals F. Harkink, Gerichte Vlakke Driehoeks meting en Elementaire Landmeetkundige Be rekeningen, (Amsterdam/Brussel, 1969), zijn, net als het Handboek voor de Hovenier, even eens buiten beschouwing gelaten. Bij het tellen van de werken zijn meerdelige werken als een enkele titel geteld.2 Dit geldt dus voor werken met een losse atlas met platen als Landmeten en Waterpassen met een At las van 23 Platen en een uitslaande plaat aan het einde van den tekst van Ch.M. Schols, maar ook voor bijvoorbeeld de allereerste uit gave van J.E. Alberda's Inleiding Landmeet kunde, dat als twee losse delen in 1977 (Deel 1) en 1978 (Deel 2) verscheen. Bij het verschij nen van Deel 2 is ook meteen een gebundelde editie uitgekomen, welke onlangs door voor malig Meetkundige Dienst-medewerker Cees Aarts aan de collectie geschonken werd. On danks dat dit werk een kopie van de eerste druk is, is het toch als aparte uitgave geteld. Op gelijke wijze zijn van alle titels ook alle verschenen drukken geteld. Soms gaat dat slechts om een enkele druk, zoals bijvoorbeeld A.P. Quakkelaar, Handleiding tot de prakti sche landmeetkunde door een Geëxamineer- den en Beëdigden Landmeter: Met 122 figuren (Rotterdam, 1846), en in andere gevallen om maar liefst negen of meer drukken, zoals bij het eerdergenoemde werk van Schols en de werken van Schermerhorn e.a. Van Quakke- laars werk is overigens ook een anonieme edi tie verschenen, maar van gelijk formaat en met dezelfde inhoud (zie figuur 2). Tellen betekent dat er een nulpunt is, en dat is nog niet zo eenvoudig te kiezen. Ik heb mij 'I I I A i\ D H E E T K U D E me». daarbij laten leiden door diverse publicaties van Henri Pouls. Deze vermeldt dat in 1513 in Antwerpen Die Warachtighe Const der Geo- metryen leerende hoemen alderhande Breyd- den Lengden dicten en Hoochden der Vel den Beemden Bosschen Berghen meten sal. Hoemen oock maken sal die wijnroede... van de hand van J. Roelants verscheen.3 Het werkje werd in 1547 nogmaals ongewijzigd uitgegeven en is tegenwoordig via het internet te raadplegen.4 Nu ik dit gedaan heb kan ik niet anders dan het met Pouls eens zijn dat het een misvatting is dit als het oudste landmeet- kundeboek te bestempelen. Pouls schreef hier al over dat als men kennis van de inhoud [neemt] dan ziet men dat dit boekje nauwelijks iets met landmeten te maken heeft. Dit boekje is eerst en vooral een meetkundeboek en nauwelijks geschikt om het landmeten te leren."5 51 W3: 'StSütfÉ? PBMHSCHE fn OaWitcgifcii LAYBMETKR. - O 8 i Wiinynn, (El. t.MH .1 10l)(. SSHMSs Figuur 2: De anonieme editie van Quakkelaars werk 2 In de tabel aan het eind van dit artikel worden ze echter wel apart vermeld. 3 H.C. Pouls, De landmeter Jan Pietersz. Dou en de Hollandse Cirkel, (Delft, 2004), pp. 13-14 4 Zie http://data.onb.ac.at/ABO/%2BZ178730104, laatst geraadpleegd 4 april 2015. 5 H.C. Pouls, De landmeter pp. 13-14

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

De Hollandse Cirkel (DHC) | 2015 | | pagina 5