Varia: z elfregistrerende theodoliet van 1912
'Oude kaarten, atlassen, prenten en boeken
betrekt de verzamelaar gewoonlijk van de
antiquaar, niet van de antiquair. Er valt ech
ter een overlapping te constateren, zowel in
de handel als in het verzamelen, want een
aantal objecten die in verband staan met de
geschiedenis van de kartografie zijn zowel
bij de antiquair als bij de antiquaar op hun
plaats, bijv. landmeetkundige instrumenten,
tekengereedschap, globes, astronomische
kijkers, zeevaartkundige instrumenten, etc.
Het is zeker waar, wanneer men constateert
dat de mens eerder een kaart getekend heeft
dan leren schrijven. Dit sluit aan bij het teke
nen van de primitieve mens.'
(C. KoemanKaarten, atlassen en globes,
in: Antiek, jrg 1 nr 9, 1967)
'Veel minder opvallend, maar voor de ont
wikkeling van de kartografie veel belang
rijker, was de tweede groep, die der land
meters, geometers of topografen.
Het is deze groep van bescheiden en weinig
aan de weg timmerende vaklieden geweest,
die, in de periode waarin de atlaskartografie
in verval raakte, tradities en normen van de
kunst van het kaartenmaken heeft hoog
gehouden.
Men kan deze kaarten in zekere zin terecht
als de voorlopers van onze huidige topografi
sche kaarten beschouwen, waarbij we vooral
moeten bedenken, dat ze niet het werk waren
van een goed georganiseerde topografische
dienst met een talrijk personeel, doch dat
van één man, hoogstens met één of enkele
hulpkrachten.'
(A.H. Sijmons, Hollandse kaartmakers in de
achttiende eeuw, in: Antiek, jrg 5 nr 5, 1970)
In het tijdschrift De revue der sporten van
ene Schwartz en later uitgegeven door het
Nederlandsch Olympisch Comité, van 15
oktober 1912 (aflevering 23) staat een uit
vinder van een 'registrerende theodoliet',
allicht ontbrekend in K&L.Die uitvinder
was dr. C. Schouten, adjunct-directeur van
de KNMI, en het instrument was dan ook
om daarmee en met behulp van een loods-
ballon de windrichting te bepalen. Het eer
ste exemplaar leverde hij aan de (later Ko
ninklijke) Nederlandsche Vereeniging voor
Luchtvaart. De KNVvL is nog de overkoe
pelende organisatie voor alle luchtsporten in
Nederland en als sportbond aangesloten bij
het NOC*NSF. De tijdschrifttitel klopt dus.
(www.delpher.nl en www.nl.wikipedia.org)
121
