Figuur 7 is een voorbeeld waarbij de werkelijk
heid nog meer is losgelaten en er als het ware
met de data gespeeld wordt om bepaalde as
pecten te verduidelijken. Het gaat hierbij om de
relatie tijd en geografie. De figuur bestaat uit
drie sets van tijds- en locatielijnen. In de bo
venste figuur, getiteld "tijd en geografie", is de
tijdslijn van de veldtocht weergegeven met
daaronder de kaart van Minard, maar hierbij is
de terugtocht als het ware omgevouwen en in
het verlengde van de tocht naar Moskou gelegd
om zo parallel te liggen aan de tijdslijn. De
verbinding tussen beide wordt gevormd door
lijnen die bepaalde lokatie op de kaart en op de
tijdslijn weergeven (bijvoorbeeld Borodino en
Berezina). De lijnen springen als het ware van
links naar rechts of omgekeerd. Dit heeft alles
te maken met hoe vlot de campagne verliep. In
de tweede set, "van tijd naar geografie" zijn de
verbindingslijnen verticaal gehouden en is
daardoor de geografie vervormd. De grijze
stukken op de tijdslijn geven periodes weer
waarin Napoleon op één plaats bleef (bijvoor
beeld in Vilnius). In de kaart leidt dit tot een
uitgetrokken geografie. In de derde set, "van
geografie naar tijd", gebeurt het omgekeerde.
De geografie is het uitgangspunt en blijft 'cor
rect' weergeven en de tijdslijn wordt aangepast.
Een in elkaar gedrukte tijdslijn betekent geen
of langzame beweging, terwijl een uitgetrok
ken tijdslijn een snelle beweging representeert
(bekijk bijvoorbeeld de maand augustus). Voor
meer informatie zie Kraak et al. (2014).
Slot
In dit korte artikel is de samenloop van onder-
zoeksinteresse, persoonlijke geschiedenissen
en de beste kaart ooit gemaakt geschetst. Ove
rigens kun je eigenlijk niet spreken van de bes
te kaart ooit, want een kaart wordt gemaakt
met het doel voor ogen bepaalde vragen te be
antwoorden. Minards kaart is zeker de beste
als het gaat om de context van de dramatiek
van de veldtocht, maar er zijn (vele) andere
invalshoeken mogelijk die ander aspecten van
de gegevens belichten en dus andere vragen
kunnen beantwoorden. Daarvan heb ik een
aantal voorbeelden gegeven. Daarom, probeer
bij het bestuderen van een kaart te bedenken
waarvoor de kaart bedoeld was, zodat je de
waarde van het product kunt inschatten en ook
gebruiken voor het juiste doel. Uiteraard kan
een kaart ook altijd gewoon mooi zijn.
Literatuur
Caquard, S. (2013). 'Cartography I - Mapping
narrative cartography', Progress in Human
Geography, 37, pp. 135-144
Caquard, S. and W Cartwright (2014) Carto
graphy and Narratives Narrative Cartograp
hy: From Mapping Stories to the Narrative of
Maps and Mapping .The Cartographic Jour
nal vol. 51 no. 2 pp. 101-106
Funkhouser, H.G., Historical Development of
the Graphical Representation of Statistical
Data. Osiris, 1937. vol 3, pp. 269-404
Funnekotter, B., De hel van 1812 - Nederlan
ders met Napoleon op veldtocht naar Rus
land. 2015, Amsterdam: Prometheus
Kraak, M.J., B. Köbben, and Y. Tong, (2014)
Integrated Time and Distance Line Carto-
gram: a Schematic Approach to Understand
the Narrative of Movements. Cartographic
Perspectives, no. 77, p. 35-44
Kraak, M.J. (2014) Mapping Time. Redlands:
ESRI Press
Lieven, D. Rusland tegen Napoleon - De
strijd om europa (1807-1814). Houten: Spec
trum
Palsky, G., (1998) Origines et évolution de la
Cartographie Thématique (XVIIe-XIXe siè-
cles). Revista da Faculdade de Letras - Geo-
grafia I série, vol.14: p. 39-60
Robinson, A.H., The thematic maps of Char
les Joseph Minard. Imago Mundi, 1967. vol
21: p. 95-108
Robinson, A.H., Early Thematic Mapping in
the History of Cartography. 1982, Chicago:
University of Chicago Press
Tufte, E.R., The visual display of quantitative
information. 1983, Cheshire, Conn.: Graphics
Press
Wilkinson, L., The grammar of graphics.
1999, New York: Springer
Zamoyski, A., Napoleons fatale veldtocht
naar Moskou. 2004, Amsterdam: Balans
139
