in het beheer en de omgeving. De landmeet
kunde speelt een beperkte rol, maar toch vol
doende om deze bespreking te rechtvaardigen.
Volgens een instructie van 1882 'verlenen de
opzichters hulp aan de ingenieurs bij het doen
van opnemingen, metingen, peilingen en
waterpassingen'. De titel van opzichter was
voor de waterstaatkundig ambtenaren intussen
een anachronisme geworden, maar dat terzijde.
Prachtig is een in een kader opgenomen ver
haal uit 1885 over de verhoudingen tussen de
opzichter en zijn ingenieur-chef. Die kwam
vaak bij de genie vandaan en hoofdingenieurs
heetten bij Rijkswaterstaat dan ook overste!
Men droeg uniformen en gaf opdrachten op
militaire manier. Als hun chef op dienstreis
wilde moesten de opzichters als palfreniers
achterop hun rijtuig zitten, op stopplaatsen de
portieren openen en salueren. Van later worden
ook contacten met de in 1931 opgerichte Meet
kundige Dienst (MD) genoemd. Toch had ik
me inhoud kunnen voorstellen over rivierkaar-
ten, (weg)beheerskaarten en de latere digitale
topografische bestanden, maar ze waren voor
het dienstkringwerk maar details, zo consta
teerde ik al in mijn loopbaan bij de MD.
Kaarten met ingekleurde dienstkringdomeinen
staan er wel in. Met ingeschreven namen van
de opzichters en dus voor één naam te vernieu
wen. De private cartograaf Jacob Kuijper en de
dito uitgever Hugo Suringar te Leeuwarden
zorgden in de 19de eeuw voor de ondergron
den. GEO staat ook wel in het boek, maar is
dan de afkorting voor de Grote Efficiency
operatie van rond 1993. Overigens citeert Van
de Laak uit die tijd graag uit het jaarverslag
2005 van de Raad van State (Tjeenk Willink)
over Rijkswaterstaat als slachtoffer van de
bureaucratische/bedrijfsmatige logica. 'Een
organisatie zonder collectief geheugen vindt
dagelijks opnieuw het wiel uit', is de bekende
topzin eruit.
Ook voor (thematische) filatelisten is het een
aantrekkelijke publicatie door het gebruik van
zoveel mogelijk filatelistische afbeeldingen,
alsmede in een bijlage de postgeschiedenis van
Rijkswaterstaat. Puur daaraan zal het te dan
ken zijn dat MD-rayonchef Bèr Benda voorop
het boek achter een baak prijkt op de NAP
postzegel uit 1986. De auteur publiceerde ook
in Geo-Info 2007-7/8 over 'Een filatelistische
loep op 75 jaar MD/AGI'. Bij een zin over het
doen van waterpassingen of peilingen prijkt
een mooi 'Postwaardestuk China landmeter
vorige eeuw'. Aanbevolen, dat mooie boek!
De digitale bijlagen staan op www.laakland.nl/
dienstkringen.htm.
Adri den Boer
89
Volgens Flickr 'Overton Bernard, Florida between
1885-1910' op Chinese postwaardestuk (hier
zonder ingedrukte postzegel)
