maticus moet worden opgevat als ene portret
van zo'n landmeter van Rijnland is echter on
waarschijnlijk. Zijn luxueuze kledij en de com
positie van het schilderij wijzen er eerder op
dat we deze wiskundige als het type van de
geleerde in het algemeen moeten opvatten. Het
landmeetkundige en cartografische instrumen
tarium maakte het doek alleen maar toepasse
lijker voor de kamer van de dijkgraaf.'2
(Jan Stehouwer kondigde als 'secr. Werkgroep
Geschiedenis der Geodesie' deze tentoonstel
ling in een vakblad aan en plaatste daarbij ook,
maar zonder specifieke toelichting, deze Ma
thematicus.3)
Andere visies
In 2012 kwam bij een publicatie over de aan
koop van een schilderij voor museum Boer-
haave de Mathematicus als 'een ander, minder
bekend schilderij in deze context in gedachte'.
De kledij van de Mathematicus werd daarin
nader ingevuld als een sjamberloek of kamer
jas en een van de instrumenten, vast de graden
boog, werd benoemd als een grafometer.4
In 2013 gebruikte de archivaris van Rijnland
de Mathematicus in een publicatie nog als een
verwijzing naar de landmeter.5 Voor lezers van
dit tijdschrift is tot slot interessant wat de eige
naar zelf permanent publiceert: 'De bekende
landmeter en mathematicus Jan Pietersz. Dou
zou model gestaan kunnen hebben voor het
portret. Het schilderij hangt in de Rode Zaal
vanaf 1971, sinds de restauratie van de Rode
Zaal en de plaatsing van een nieuwe schoor-
steen.'6 Aangezien Jan Pietersz. Dou leefde van
1572 of 1573 tot 1635 en het schilderij van
1666 is, hoeft dit niet te kloppen. En portret
van hem, met een ander doel door Reinier van
Persijn gemaakt, bleef bewaard en dat beves-
tigt het niét.7 Zóu zoon Johannes Dou (1615
- 1682), door zijn vader opgeleid en na diens
overlijden samen met Steven van Broeckhuizen
landmeter van Rijnland, ook geen kandidaat
model kunnen zijn?
Adri den Boer
V -ï-ïïy-<■ L OII. ehj- h jgjrplM
IvWirrt mlot ifAlinmti dvtfii lïhiktfli i-/ir.
i .-.I 1L, ÏVrÜEW rftljltf .uvrf
Complete gravure van Jan Pietersz. Dou door
Reinier van Persijn met een onderschrift, niet aan
zijn vak te danken: 'Jan Pieterszoon Dou, Land-
meeter te Leyden. Wierd in den Jaare 1623, op
vermoeden gevat, als deel te hebben in den aanslag
op 't Leeven van Prins Maurits, nevens Guillelmus
Caddaqeus, gewezene Hoogleraar in d'Oostersche
Taalen; dog onschuldig bevonden, na eenige dagen
zittens.(www.nl.wikipedia.org)
2 Catalogus van de tentoonstelling 'Monsters van Rijnland. Acht eeuwen droge voeten en schoon water', Leiden 1996 (Mededeling
266 Museum Boerhaave)
3 Bericht 'Tentoonstelling over het Hoogheemraadschap van Rijnland' in: NGTGeodesia 1996-5, p. 226
4 Tim Huisman, Portret van een geleerd paar uit de Gouden Eeuw, in: Bulletin vereniging Rembrandt, zomer 2012
5 Gert Koese, De Rijnlandse morgenboeken, in: Genealogie 19-2013, p. 22-25
6 Tekst van het hoogheemraadschap van Rijnland op www.archieven.nl (van De Ree Archiefsystemen), gebaseerd op S.B. van Raay
e.a., Tot hun Contentement gemaeckt. Het kunstbezit van het Hoogheemraadschap van Rijnland, Amsterdam 1987, p. 74 e.v.
7 Fragmentarisch en anoniem opgenomen in: F. Westra, Jan Pieters Dou (1573-1635). Invloedrijk landmeter van Rijnland, in: Caert-
Thresoor 1994-2, p. 37. Idem in: H.C. Pouls, De landmeter Jan Pietersz. Dou en de Hollandse Cirkel, Delft 2004 (Groene reeks NCG
nr41), p. iv
169
