'Instrumentenfabriek Van Leeuwen' te Rucphen (1967-2002)
aantal schakels in de meetketting, de lengte
van de meetketting, de ondergrond en de aan
dacht die aan de meting besteed wordt. Onder
normale omstandigheden is die nauwkeurig
heid 0.008'Ü, maar onder goede omstandighe
den met de juiste ketting kan dit oplopen tot
circa 0.0017*^1 tot zelfs 0.0004*{l.
Inmiddels is de meetketting ruimschoots in de
eenentwintigste eeuw aanbeland en wordt hij
nog volop gebruikt en geproduceerd, zij het
niet meer in onze omgeving.
Ter afsluiting
Tot slot nog een aardige opmerking van Sems
en Dou over het meten met de meetketting op
hellend terrein. Eerder zijn de diverse moge
lijke meetfouten de revue gepasseerd, maar tot
nog toe niet die die in relatie staan tot het me
ten op een hellend vlak. Uiteraard wil men zo
nauwkeurig mogelijk de horizontale afstand
vinden en moet het uitende van de horizontaal
gehouden meetketting op het hellend vlak
overgebracht worden. In modernere tijden kon
dit met een schietlood, door een jalon met een
doosniveau recht te houden, of door reken
kundige compensatie van de schuin-gemeten
afstand uit de bekende hellingshoek, maar
Sems en Dou hadden hier in 1600 zo hun eigen
methode voor:
Prof.dr.ir. Leen Aardoom
Als "Instrumentenfabriek Van Leeuwen hield
de onderneming daarna op te bestaan"1; een
conclusie die Mgr. D. van Leeuwen te Antwer
pen aanspoorde tot nader onderzoek inzake het
lot van de fabriek van zijn oom Cornelis
Johannes van Leeuwen, nadat deze in 1994 was
overleden. Was de opkomst en ontwikkeling
van de onderneming te Delft, in de jaren 1945
1967, mede aan de hand van het door de Kamer
van Koophandel aldaar bijgehouden handelsre
gister redelijk precies en betrouwbaar te recon
strueren, door de verhuizing in 1967 naar het
Noord-Brabantse Rucphen was het zicht op de
verdere gang van zaken vervaagd en was de
niettemin gepoogde reconstructie2 gebaseerd
op incidentele eigentijdse berichtgeving en la
tere overlevering. Onbevredigend als de heer
Van Leeuwen dit vond, raadpleegde hij recente
lijk het archief van de Kamer van Koophandel
te Breda, waar de onderneming, zeker eertijds,
ook moest zijn geregistreerd; met succes en
leidend tot het inzicht dat 'Instrumentenfabriek
Van Leeuwen', zij het op papier, nog tot 2002
heeft bestaan. De door de heer Van Leeuwen
gevonden verhelderende gegevens zetten ver
volgens aan tot raadpleging van de kadastrale
registraties van onroerend goed transacties be
treffende instrumentmaker C.J. van Leeuwen
23
Daer beneffens [verwijzend naar de algemene
meetfouten bij het gebruik van de meetketting]
staet oock wel t'aenmercken inde landen te
meten die seer op ende neder gaende sijn
datmen boven der aerden recht om hooge over
tlant henen de lengte moet meten waer inne
datmen vande eynden der keten (die hooghe
verheven is om recht te mogen gaen) moet recht
nedergaende loot-linien maken t'zy door behulp
van natticheyt uyt u mont ofte andersins na u
beste gheleghentheyt.82
82 Sems, Dou, Practijck des Lantmetens..., p. 53
1 Leen Aardoom, Cornells Johannes van Leeuwen (1917-1994), fabrikant van speciale instrumenten, in: DHC 2016-1, pp. 8-16
2 Idem
2017-1 De Hollandse Cirkel
