Voor u gelezen
In december presenteerden het hoogheemraad
schap van Rijnland en De Vrienden van de
Hondsbossche, kring voor Noord-Hollandse
waterstaatsgeschiedenis (1981) in Spaarndam
hun gezamenlijke uitgave DOU, landmeters in
Rijnland en Hollands Noorderkwartier 1600
1680.
In 2014 werd Rijnland door De Vrienden van
de Hondsbossche benaderd om mee te werken
aan hun 33e uitgave, die als onderwerp de 17e-
eeuwse kaarten van de bekende Leidse land
metersfamilie Dou moest krijgen. Leden van
deze familie waren in Rijnland én ten noorden
van het IJ actief geweest. Dat had veel kaarten
van hun hand opgeleverd. Sommige kaarten
beslaan een groot gebied, zoals de overzichts
kaarten van Rijnland (1647) en van het in de
regio ten noorden van het IJ werkzame hoog
heemraadschap van de Uitwaterende Sluizen
(1680). Andere kaarten brengen een plaatselijk
of regionaal probleem in kaart: oeverafslag
langs het Haarlemmermeer bij Aalsmeer of
door konijnen veroorzaakte zandverstuivingen
langs de rand van de duinen.
De prachtig geïllustreerde uitgave begint met
levensbeschrijvingen van drie opeenvolgende
generaties landmeters Dou. Vervolgens komt
er een heel artikel over de Hollandse cirkel,
zoals bekend het door Jan Pieterszoon Dou
ontwikkelde landmeetinstrument! Daarna vol
gen beschrijvingen van Rijnlandse kaarten van
drie generaties Dou. Het geheel wordt besloten
door beschrijvingen van kaarten die Jan
Pieterszoon Dou en zijn zoon Johannes maak
ten van gebieden ten noorden van het IJ.
Uitgelezen boek
Drie Rijnlanders, Joke Manshanden, Gert
Koese en Paul Schevenhoven, schreven de
hoofdstukken over de drie Dou's en over hun
Rijnlandse kaarten. (Wel heel mooi zijn de
twee 3D-kaarten van het dorp Boskoop, af
komstig uit de nalatenschap van de in 1901
overleden gemeentearchivaris van Leiden.)
Han van Zwet schreef over Dou en de Hol
landse cirkel. Hij laat niet na te vermelden dat
Johan Pietersz. Dou na de twee boekjes uit
1600 met zijn vriend en collega Johan Sems
zijn Tractaet opgedragen aan prins Maurits,
alléén schreef. (Tractaet vant maken ende ge-
bruycken eens nieu gheordonneerden Mathe-
matischen Instruments uit 1612.) Daarin was
hij zo kritisch over het meetkruis dat hij het
graag vernieuwend uitbreidde. Hij voegde pri
mair een om het midden draaiende wijzer toe
met een derde paar vizieren (en liet het daar
niet bij). In het boek heet het een 'one shop
46
Diederik Aten en Paul Schevenhoven (red.),
DOU, landmeters in Rijnland en Hollands
Noorderkwartier 1600-1680, 128 pag.,
full color, Leiden/Heerhugowaard 2016, €15
en verkrijgbaar via: archief@rijnland.net en
post@hhnk.nl
Omslag met Jan Pieterszoon Dou en een Hollandse
cirkel met zonnewijzer van Hendrik Sneewins,
1650-1655. De achtergrond is de kaart van de
verveende Binnenwegse en Zegwaardse polder,
1635
2017-1 De Hollandse Cirkel
